Cukrzyca to jedna z chorób cywilizacyjnych, które diagnozowane są u rosnącego odsetka ludzkiej populacji. Wyróżniamy dwa typy cukrzycy – cukrzycę typu 1, która jest związana z reakcją autoimmunologiczną i cukrzycę typu 2, która jest chorobą dietozależną. Zarówno w przebiegu cukrzycy typu 1, jak i cukrzycy typu 2 niezbędne jest dokonywanie wielokrotnych pomiarów stężenia glukozy we krwi w warunkach domowych. W tym celu najczęściej pobierana jest krew włośniczkowa z palca. Poznaj prawidłowy poziom cukru we krwi z palca. Zobacz, ? Jak prawidłowo wykonać badanie glukometrem? Wyjaśniamy.
- Cukrzyca typu 1, cukrzyca typu 2, stan przedcukrzycowy – podstawowe informacje
- Kto powinien regularnie badać stężenie glukozy we krwi?
- Normy glukozy na czczo i po posiłku
- Doustny test tolerancji glukozy – normy
- Jak dokonać pomiaru stężenia glukozy we krwi z palca?
- Wysoki poziom cukru we krwi – objawy
- Niski poziom cukru we krwi – objawy
Badanie stężenia glukozy we krwi wykonywane jest w celach profilaktycznych i diagnostycznych. Zarówno zbyt niskie, jak i wysokie stężenie glukozy we krwi powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu. Warto znać objawy typowe dla zaburzeń związanych z poziomem cukru we krwi, bo wskazują one na poważne schorzenia, które mogą zagrozić zdrowiu i życiu. Jaki powinien być prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo i po spożyciu posiłku? Dowiedz się więcej na temat cukrzycy, badania stężenia glukozy we krwi oraz objawów, które mogą wskazywać na zbyt wysoki poziom cukru i za niski poziom cukru we krwi.
Cukrzyca typu 1, cukrzyca typu 2, stan przedcukrzycowy – podstawowe informacje
Cukrzyca to podstępna choroba, która powoduje różne powikłania, zwiększając dodatkowo ryzyko rozwoju innych schorzeń. Odsetek osób z cukrzycą systematycznie się zwiększa. Istotną rolę w rozwoju cukrzycy typu 2 odgrywa stosowana dieta i brak aktywności fizycznej.
Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna, w której przebiegu dochodzi do zniszczenia komórek beta trzustki, które odpowiedzialne są za wydzielanie insuliny. Cukrzyca typu 1 najczęściej ujawnia się u dzieci i młodych dorosłych. W większości przypadków rozpoznawana jest pomiędzy 10. a 12. rokiem życia lub pomiędzy 16. a 19. rokiem życia. Bardzo rzadko choroba ta ujawnia się u osób, które ukończyły 30. rok życia.
Cukrzyca typu 2 może rozwinąć się na każdym etapie życia. Wyróżniamy dwie przyczyny rozwoju tej choroby. Pierwsza to czynniki genetyczne, które wpływają na wydzielanie insuliny – osoby, których krewni pierwszego stopnia chorowali na cukrzycę typu 2, są bardziej narażone na rozwój choroby. Drugą przyczyną cukrzycy typu 2 jest insulinooporność (oporność na działanie insuliny), która związana jest m.in. ze stosowaną dietą oraz otyłością.
Cukrzyca to nieuleczalna choroba, która może doprowadzić m.in. do uszkodzenia nerwów obwodowych, uszkodzenia nerek, uszkodzenia wzroku oraz rozwoju stopy cukrzycowej (niegojące się owrzodzenia stóp, które mogą doprowadzić do amputacji). Nieleczona cukrzyca powoduje również choroby układu sercowo-naczyniowego, które znajdują się na pierwszym miejscu listy schorzeń najczęściej prowadzących do zgonu. U osób z cukrzycą zwiększa się również ryzyko udaru mózgu.
Objawy cukrzycy początkowo nie są specyficzne. Zarówno zbyt niski poziom cukru we krwi (hipoglikemia), jak i wysoki poziom cukru we krwi (hiperglikemia) wywołują objawy, które możemy przez długi czas bagatelizować.
Zanim rozwinie się cukrzyca typu 2, pojawiają się zaburzenia glikemii, które wskazują na stan przedcukrzycowy. Stan przedcukrzycowy można wykryć, regularnie wykonując badanie poziomu glukozy. Odpowiednie postępowanie dietetyczne u osób, u których stężenie cukru we krwi jest powyżej normy, pozwala zapobiec rozwojowi cukrzycy typu 2.
Kto powinien regularnie badać stężenie glukozy we krwi?
Badanie poziomu cukru we krwi w ramach corocznych badań profilaktycznych powinny wykonywać wszystkie osoby dorosłe. Częściej poziom glukozy we krwi powinny badać kobiety ciężarne, u których powinien zostać wykonany także doustny test obciążenia glukozą (regularne badanie cukru we krwi u ciężarnych pozwala wykryć cukrzycę ciążową), a także osoby, u których występują różne schorzenia np.:
- nadciśnienie tętnicze,
- choroby układu sercowo-naczyniowego,
- choroby tarczycy,
- choroby kory nadnerczy,
- zespół policystycznych jajników (PCOS).
O odpowiednio częstą kontrolę poziomu cukru we krwi powinny dbać również osoby, u których bliskich krewnych zdiagnozowano cukrzycę.
Normy glukozy na czczo i po posiłku
Badanie cukru we krwi wykonywane jest z próbki krwi żylnej, pobieranej z żyły łokciowej oraz kropli krwi włośniczkowej, która jest pobierana z opuszki palca. Pomiar stężenia glukozy we krwi z palca wykonywane jest zarówno u lekarza, jak i w warunkach domowych. Aby sprawdzić poziom glukozy we krwi z palca, niezbędne jest posiadanie gleukometru. Urządzenie to pozwala w szybki sposób określić stężenie glukozy we krwi na czczo i po posiłku.
Normy glukozy ustalono dla poszczególnych grup wiekowych. Nie różnią się one w przypadku próbki krwi żylnej i próbki krwi z palca, choć niektóre źródła podają, że stężenie glukozy we krwi włośniczkowej z palca może być nawet o 10% wyższe niż stężenie glukozy we krwi żylnej, która została pobrana w tym samym momencie od danego pacjenta.
Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo wynosi:
- u noworodków – 2,8-4,4 mmol/l (50-115 mg/dl),
- u dzieci – 3,9-5,8 mmol/l (70-105 mg/dl),
- u osób dorosłych – 3,9-5,5 mmol/l (70-99 mg/dl).
Badanie poziomu cukru we krwi na czczo wykonuje się po minimum 8 godzinach od spożycia ostatniego posiłku.
Na dwie godziny po spożyciu posiłku prawidłowy cukier we krwi u osób dorosłych powinien wynosić 3,9 – 6,9 mmol/l (70-140 mg/dl).
W przypadku kobiet ciężarnych prawidłowy poziom glukozy we krwi na czczo wynosi 3,9-5,0 mmol/l (70-90 mg/dl), a godzinę po spożyciu przez ciężarną posiłku poziom cukru nie powinien być wyższy niż 6,7 mmol/l (120 mg/dl).
Jeżeli stężenie glukozy na czczo wynosi 5,6–6,9 mmol/l (100-125 mg/dl), to lekarz zleca wykonanie doustnego testu obciążenia glukozą.
Wiarygodny pomiar stężenia glukozy we krwi dokonywany jest z odpowiednio pobranej próbki krwi. Osoby badające cukier samodzielnie, muszą zostać poinstruowane, w jaki sposób nakłuć palec i jakie środki dezynfekujące stosować, aby nie zafałszować wyniku badania.
Doustny test tolerancji glukozy – normy
Doustny test tolerancji glukozy wykonywany jest u osób z podejrzeniem cukrzycy typu 2 oraz u kobiet ciężarnych, u których może rozwinąć się cukrzyca ciążowa.
Jeżeli poziom cukru po dwóch godzinach od wypicia roztworu glukozy wynosi mniej niż 7,8 mmol/l (140 mg/dl), to mamy do czynienia z prawidłowym wynikiem.
Nieprawidłowa tolerancja glukozy diagnozowana jest, gdy poziom cukru po dwóch godzinach od przyjęcia glukozy wynosi 7,8-11,1 mmol/l (140-199 mg/dl). Cukrzyca diagnozowana jest, gdy poziom cukru po dwóch godzinach od przyjęcia glukozy wynosi powyżej 11,1 mmol/l (powyżej 200 mg/dl).
Jak dokonać pomiaru stężenia glukozy we krwi z palca?
Aby dokonać pomiaru stężenia glukozy we krwi z palca, należy za pomocą specjalnego lancetu lub nowoczesnego nakłuwacza nakłuć opuszkę palca i nanieść kroplę krwi na pasek testowy.
Kroplę krwi pobieramy z wcześniej dokładnie umytej i osuszonej opuszki palca. Pacjent powinien zostać poinformowany, w jaki sposób prawidłowo wykonywać badanie glukometrem.
Pomiar na czczo powinien być dokonywany po minimum 8 godzinach od spożycia ostatniego posiłku.
Wysoki poziom cukru we krwi – objawy
Wysoki poziom cukru we krwi wpływa na nasze samopoczucie, powodując m.in.:
- częste oddawanie moczu,
- uczucie pragnienia,
- napady głodu,
- senność,
- nadmierne zmęczenie,
- osłabienie i brak energii.
Niski poziom cukru we krwi – objawy
Do objawów niskiego poziomu cukru we krwi zaliczamy m.in.:
- drżenie rąk,
- bóle głowy,
- zawroty głowy,
- napady głodu,
- kołatanie serca,
- senność,
- nadmierne zmęczenie,
- zaburzenia widzenia,
- uczucie niepokoju,
- zaburzenia koncentracji,
- nadmierną potliwość.
Występowanie objawów zbyt wysokiego lub za niskiego poziomu cukru we krwi powinno skłonić do wizyty u lekarza oraz wykonania badań w kierunku cukrzycy.
Bagatelizowanie objawów cukrzycy może doprowadzić do poważnych powikłań, zagrażając zdrowiu i życiu. Profilaktycznie badanie poziomu cukru we krwi należy wykonywać co najmniej raz w roku.
Osoby, u których rozpoznano cukrzycę, muszą regularnie kontrolować poziom cukru we krwi przed posiłkiem, po posiłkach oraz wykonywać badanie glikemii przygodnej (badanie poziomu cukru niezależnie od pory dnia i posiłków) za pomocą gleukometru. Alternatywnym rozwiązaniem jest korzystanie z nowoczesnego sensora glukozy, dzięki któremu poziom cukru we krwi badany jest automatycznie i nie wymaga nakłuwania palców.
Źródła:
- Araszkiewicz, E. Bandurska-Stankiewicz, S. Borys i in., Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Current Topics in Diabetes, 2022, 1(2), s. 1–134
- E. Wender-Ożegowska, D. Bomba-Opoń, J. Brązert i in., Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników postępowania u kobiet z cukrzycą, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2017, 5(2), s. 215-229
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków, 2005
- diabetyk.org.pl
