Nocnego nieba nad Polską już nie ma. To zanieczyszczenie światłem

Zanieczyszczenie światłem w Polsce jest tak duże, że właściwie w kraju nie występuje już naturalne nocne niebo. Ubiegły rok był najjaśniejszym w historii obserwacji nocnego nieba w Polsce. Konsekwencje problemu są dużo poważniejsze niż mogłoby się wydawać. Zdjęcie

Plac Defilad w Warszawie to jedno z miejsc w Polsce, gdzie nocą jest najjaśniej /LUKASZ SZCZEPANSKI/REPORTER /Reporter Reklama

Naturalne nocne niebo nad Polską już nie występuje. Do takiego wniosku doszli autorzy raportu o zanieczyszczeniu światłem. Przygotowali go eksperci Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk i Light Pollution Think Tank.

„W 2022 roku naturalne nocne niebo nad Polską już nie występowało wcale. Bliskie ideałowi było tylko nad Bieszczadami” – wskazuje dr hab. Andrzej Kotarba z Centrum Badań Kosmicznych PAN, główny redaktor raportu. Ale i w tym regionie, będącym w Polsce symbolem ucieczki przed cywilizacją, niebo w 2022 roku i tak było o 6 proc. jaśniejsze niż niebo wolne od zanieczyszczenia światłem. Nad dużymi miastami to pojaśnienie wynosiło już kilka tysięcy procent.

W przypadku np. Warszawy, Krakowa, czy Poznania w 2022 roku niebo zawsze było jaśniejsze, niż powinno być po zmroku. W tych miastach prawdziwa noc nigdy nie nastała.

dr hab. Andrzej Kotarba, Centrum Badań Kosmicznych PAN

Duże miasta… i szklarnie. Tutaj jest najgorzej

Reklama

Skala zanieczyszczenia światłem jest tak duża, że ponad połowa (58 proc.) ludności Polski nie ma szans, by nocą dostrzec Drogę Mleczną, a dla jednej piątej populacji kraju nocne niebo jest tak jasne, że wzrok przez całą dobę pozostaje w dziennym trybie widzenia. To problem, bo nadmiar światła zaburza sen i przemianę materii, szkodząc ludziom, zwierzętom i roślinom. 

Ekspozycja na światło w nocy zaburza nasz wewnętrzny zegar biologiczny, w ślad za czym pojawiają się chociażby zaburzenia snu i przemiany materii, jedne z powszechniejszych chorób cywilizacyjnych.

dr hab. Tomasz Ściężor, Politechnika Krakowska

Tymczasem jest coraz gorzej – analizy satelitarne wykazały, że terytorium Polski obserwowane z orbity pojaśniało w 2022 roku co najmniej o 6 proc. względem poprzedzającej go dekady. Był to najjaśniejszy rok w historii obserwacji. 

Najwięcej światła wyemitowano z dużych miast. Zaledwie pięć z nich – Warszawa, Łódź, Kraków, Gdańsk i Poznań – odpowiadało za 10 proc. całości światła wysyłanego z Polski w kosmos. Najintensywniej świeciły szklarnie. Niektóre z nich na mapach satelitarnych ukazywały się jako kilka razy jaśniejsze niż okolice placu Defilad w Warszawie, tj. najjaśniejszej w Polsce lokalizacji miejskiej.

Mamy problem ze światłem. Świecimy na trawniki, budynki i drzewa

Jak wskazuje raport, polskie ustawodawstwo nie uznaje nadmiernej emisji światła za zanieczyszczenie – w odróżnieniu od np. hałasu czy smogu. Ale nadmiar światła, jak wynika z badań, też jest szkodliwy dla zdrowia ludzi i dla natury.

Zanieczyszczenie światłem wynika, według ekspertki Stowarzyszenia POLARIS Agnieszki Machnowskiej, z nieprzemyślanego i nadmiarowego oświetlania obiektów. – Chcemy oświetlać drogi i ulice, by korzystanie z nich po zmroku było bezpieczne. Używamy światła również do dekoracji budynków i oświetlania reklam. Problem zaczyna się wtedy, gdy zainstalujemy oświetlenie zbyt intensywne, zbyt białe, a do tego kierujące strumień świetlny w zupełnie niepotrzebne miejsca: na fasady i do wnętrz budynków, na trawniki, w korony drzew, a nawet prosto w niebo – wylicza współautorka raportu.

Przy okazji ocalimy też widok nocnego nieba. Może się bowiem okazać, że za jakiś czas niebo po zmroku będzie tak jasne, że w wigilijny wieczór nie dostrzeżemy na nim ani pierwszej, ani żadnej innej gwiazdki.

dr hab. Andrzej Kotarba, Centrum Badań Kosmicznych PAN

Rozwiązaniem problemu nie jest całkowita rezygnacja z użycia światła w nocy, podkreślają autorzy raportu. Ale warto go używać w bardziej przemyślany sposób. – Nocne oświetlenie to jedna ze zdobyczy cywilizacyjnych. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniu światłem nie oznacza, że mamy z niej rezygnować i wyłączyć wszystkie światła. Chodzi o to, by ze światła korzystać racjonalnie i nie pozbawiać siebie i innych możliwości zdrowego życia w zdrowym środowisku – wskazuje dr hab. Kotarba. 

Wideo Odtwarzacz wideo wymaga uruchomienia obsługi JavaScript w przeglądarce. ABW przeciwko SMR-om? INTERIA.PL

Źródło