W poniedziałek formalnie zostaną połączone Narodowy Instytutu Dziedzictwa i Narodowy Instytutu Konserwacji Zabytków.
Lidzbark Warmiński
Jak podaje Ministerstwo Kultury przyczyną połączenia jest „zapewnienie zwiększonej efektywności w zakresie realizacji działań na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego w skali kraju”.
„Zwiększenie jakości w realizacji projektów służących zachowaniu dziedzictwa powinno nastąpić dzięki pełnemu wykorzystaniu połączonego potencjału organizacyjnego oraz doświadczenia obu instytucji, posiadających zbliżony profil działalności, przy jednoczesnej racjonalizacji wydatkowania środków finansowych pochodzących z budżetu państwa” – wyjaśnił resort kultury.
NID w różnych postaciach organizacyjnych istnieje od 1962 roku. Z kolei Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków został powołany przez ministra Piotra Glińskiego (PiS) w kwietniu 2022 r. Na jej czele stanął dr Michał Laszczkowski historyk, prawnik, działaczem społeczny i menedżer kultury, założycielem i wieloletnim prezesem Fundacji Dziedzictwa Kulturowego.
Czym zajmował się Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków
Założenie było takie, aby skupiała się ona na podnoszenia standardów i jakości prac konserwatorskich przy obiektach zabytkowych i w otoczeniu zabytków. Jednym z założeń było też przygotowanie tej instytucji do budowy Agencji Rewitalizacji Dziedzictwa. Jej utworzenie mogło być przełomowe dla ochrony zabytków. Miała ona wspierać rewitalizację zabytków dużej skali, a więc także zabytkowych miast, takich jak Przemyśl, Łódź, Bytom czy Wałbrzych, które wymagają wsparcia z budżetu centralnego.
– Agencja będzie miała możliwość przejmowania prawa własności zabytków, z którymi właściciele nie są w stanie sobie poradzić. Ma także poszukiwać możliwości finansowania programów rewitalizacyjnych w dużych miastach we współpracy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego – opisywał Piotr Gliński.
Projekt Agencji Rewitalizacji Dziedzictwa
Głównym jej zadaniem miało być prowadzenie prac konserwatorskich w niszczejących zabytkach i nadawanie im funkcji użytkowej, renowacją cennych obiektów historycznych. Miała realizować projekty samodzielnie, jak i we współpracy z właścicielami budynków. Jednym z rozwiązań proponowanych w projekcie ustawy miało być stworzenie Państwowego Zasobu Zabytkowego, który miał objąć najcenniejsze obiekty. Te po przejęciu przez agencję i przeprowadzeniu prac konserwatorskich, miały być przekazywane samorządom lub sprzedawane podczas publicznych licytacji.
W poprzedniej kadencji projekt tej ustawy nie trafił do Sejmu, minister Gliński planował podjąć taki krok po wyborach, ale jak wiadomo po 15 października 2023 r. PiS nie było zdolne stworzyć koalicji rządowej i przeszło do opozycji. Obecna władza nie wróciła do tego projektu.
Co zrobił Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków
Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków w ciągu dwóch lat działalności zrealizował m.in. wiele badań, organizował konferencje naukowe, promował nowe technologie w obiektach zabytkowych np. fotowoltaikę, przejął portal i magazyn Spotkania z Zabytkami, stworzył aplikacji MonumentApp, którą właśnie nagrodziła „Rzeczpospolita”.
Rozpoczął też prace nad polskim systemem certyfikacji prac przy zabytkach. Wydawał poradniki, uruchomił stronę znany-konserwator.pl platformę umożliwiającą szybkie znalezienie specjalistów zajmujących się pracami przy zabytkach. Zrealizował też badania konserwatorskie pałacu w Iłowej, projekt remontu i rewitalizacji meczetu w Kruszynianach, przeprowadził przygotowanie do konserwacji XVII-wiecznego ikonostasu, zrealizował konserwację maszyny parowej Komnicka w Elblągu, upamiętnili Wojskowy Cmentarza Ukraińskiego w Kaliszu, zajmował się też porządkowaniem i naprawą nagrobków na wielu cmentarzach żydowskich.
