W rzeczywistości nie powinniśmy pytać „czy”, ale raczej „kiedy” sztuczna inteligencja i pompy ciepła przejmą nasz rynek energii. Ta trajektoria wydaje się nieuniknionym rezultatem. Pompy ciepła, kluczowy element transformacji energetycznej, coraz bardziej korzystają z szybkich postępów w dziedzinie AI. Te dwie technologie uzupełniają się wzajemnie, zapewniając potężny katalizator zmian w sektorze energetycznym, technologii grzewczej i infrastrukturze budowlanej. Dla konsumentów integracja tych technologii stanowi przede wszystkim okazję do zminimalizowania wydatków na energię. Dla przedstawicieli sektora energetycznego jest to konieczny krok związany z trwającą transformacją. Zbadaliśmy te tematy na 13. Kongresie PORT PC zatytułowanym „AI i pompy ciepła – podstawy przyszłego przemysłu energetycznego”.
W ostatnich latach zaobserwowaliśmy niesamowity wzrost postępu sztucznej inteligencji (AI), która szybko przeniknęła do naszego codziennego życia, wywierając globalny wpływ na rynki kapitałowe, łańcuchy dostaw i strategie przemysłowe. Jednak jej potencjał jest jeszcze szerszy — AI może wkrótce przekształcić się w technologię ogólnego przeznaczenia porównywalną z elektrycznością i służyć jako kluczowe narzędzie dla współczesnych systemów energetycznych, które będą coraz częściej obejmować odnawialne źródła energii, magazynowanie energii i pompy ciepła.
Jeśli chodzi o pompy ciepła, AI otwiera zupełnie nowy rozdział: systemy grzewcze przechodzą od bycia jedynie „reaktywnymi” do „proaktywnych”. Uczą się, autonomicznie optymalizują swoje parametry operacyjne i reagują na sygnały cen energii elektrycznej, zmiany pogody lub obecność mieszkańców. AI może znacząco poprawić zarówno komfort użytkownika, jak i komfort cieplny, a także efektywność energetyczną zarówno w skali mikro (budynek), jak i makro (system energetyczny). Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) obecne zastosowania AI w sektorze budowlanym mogą przynieść globalne oszczędności rzędu około 300 TWh rocznie — prawie dwukrotnie więcej niż obecna całkowita produkcja energii elektrycznej w Polsce.
– Należy podkreślić, że ewolucja sztucznej inteligencji znacząco wpływa nie tylko na pompy ciepła, ale na całą transformację energetyczną i wszystkie technologie z nią związane, takie jak fotowoltaika i magazynowanie energii. AI znacząco zwiększa również możliwości zarządzania energią i rozbudowy sieci energetycznych – stwierdził Paweł Lachman , Prezes Zarządu PORT PC, otwierając XIII Kongres PORT PC. – Wraz z szybkim rozwojem AI, jej rola w transformacji energetycznej również przyspieszy.
Sztuczna inteligencja ulepsza technologię pomp ciepła
Jak sztuczna inteligencja jest wykorzystywana w systemach pomp ciepła? Namacalne korzyści wynikają z takich rozwiązań jak:
- Sztuczna inteligencja zarządza pracą pompy ciepła w czasie rzeczywistym, precyzyjnie dostrajając punkt operacyjny na podstawie taryf za energię elektryczną i prognoz pogody;
- system „uczy się” charakterystyki cieplnej budynku i przyzwyczajeń jego mieszkańców, co pomaga zapobiegać zbędnemu zużyciu energii;
- Pompa ciepła działa jako część większego systemu wyposażonego w magazynowanie energii, ciepła lub chłodu i wykorzystuje sztuczną inteligencję do reagowania na sygnały z sieci energetycznej, wspomagając w ten sposób bilansowanie odnawialnych źródeł energii.
Petros Psyllos, programista, innowator i przedsiębiorca, założyciel Cybernetics Company oraz jeden z prelegentów tegorocznego 13. Kongresu PORT PC, potwierdza, że technologia jest gotowa na taką współpracę.
– Wyobraź sobie pompę ciepła, która dostosowuje się do Twoich nawyków: rozpoznaje, kiedy wracasz z pracy, przewiduje pogodę na następny dzień i autonomicznie optymalizuje swoją funkcjonalność. Obecnie algorytmy mogą oceniać setki parametrów jednocześnie i identyfikować wzorce, które umykają ludzkiej uwadze – podkreśla Petros Psyllos. – Sztuczna inteligencja może również przewidzieć awarię na kilka miesięcy naprzód, analizując dźwięki, wibracje lub trendy zużycia energii. Ponadto integracja z siecią energetyczną ma kluczowe znaczenie. Inteligentne pompy ciepła mogą wykorzystywać najtańszą energię ze źródeł odnawialnych, magazynować ciepło w okresach nadwyżek energii elektrycznej, a nawet przekazywać energię z powrotem do sieci.
Inni prelegenci Kongresu PORT PC również omawiali niezaprzeczalne zalety propagowania AI w sektorze pomp ciepła podczas debaty zatytułowanej „Pompy ciepła w świecie sztucznej inteligencji”, w której udział wzięli: Tomasz Rodziewicz , nadzorujący badania i wdrażanie innowacji w Tauron Dystrybucja SA; Marek Miara , Business Developer ds. Pomp ciepła w Instytucie Fraunhofera; Paweł Lachman , Prezes Zarządu PORT PC; oraz Małgorzata Smuczyńska , Wiceprezes PORT PC. Podkreślili oni potencjał automatyzacji procesów produkcyjnych i kontroli jakości urządzeń, co znacznie obniżyłoby koszty i ostatecznie obniżyło ceny urządzeń. Ponadto kompleksowa analiza danych ułatwi przedsiębiorcom, w tym operatorom i dystrybutorom energii, dostosowanie ich modeli biznesowych do wymagań rynku.
Paneliści wskazali również, że sztuczna inteligencja będzie stanowić istotną pomoc dla projektantów, instalatorów i techników serwisowych, dostarczając im cennych informacji dotyczących budowy, instalacji i wydajności operacyjnej urządzeń. Pomoże w optymalnym doborze komponentów systemu, zapewni prawidłowe ustawienia podczas początkowego uruchomienia pompy ciepła i pomoże w diagnozowaniu urządzeń i systemów, a także wczesnym wykrywaniu potencjalnych usterek (np. mikroskopijnych nieszczelności w układzie chłodzenia, które są trudne do zauważenia dla ludzi).
AI przekłada się również na lepszą jakość życia w budynkach — zapewniając czystsze powietrze, odpowiedni poziom wilgotności i temperatury oraz większy komfort użytkownika. Jednak aby wykorzystać jej potencjał bezproblemowo, konieczne jest ustanowienie wspólnych standardów komunikacji między elementami systemu, które mogą ze sobą współpracować — jest to zalecenie dla producentów.
Znaczenie AI powinni również docenić prosumenci. Jak zauważa Tomasz Rodziewicz z Tauron Dystrybucja SA – Obecnie w Polsce zainstalowanych jest 2 mln inteligentnych liczników energii elektrycznej. Wkrótce, wraz z postępującą integracją odnawialnych źródeł energii, liczba ta się zwielokrotni. Analiza danych z tych liczników bez sztucznej inteligencji byłaby niewykonalna.
W kierunku elastycznej współpracy z systemem energetycznym
Czy możliwe jest ogrzanie mieszkania dzisiaj za cenę poniżej zera? Nie mam na myśli domów pasywnych ani tych wyposażonych w rozbudowane instalacje fotowoltaiczne i systemy magazynowania energii. Pytanie dotyczy prostych rozwiązań, które są praktycznie dostępne dla wszystkich.
Bartłomiej Derski , prawnik, ekonomista i dziennikarz (WysokieNapiecie.pl), jest przekonany, że jest to możliwe, przedstawiając uczestnikom Kongresu przykład z własnego mieszkania-laboratorium – Wystarczy połączyć pompę ciepła w jej najprostszej formie – typu powietrze-powietrze – i dobrą efektywność energetyczną (dobrze izolowane okna + wentylacja z odzyskiem ciepła) z dynamicznym ustalaniem cen energii, aby osiągnąć tak zaskakujący wynik. W kwietniu 2025 r. zmienne koszty ogrzewania naszego mieszkania wyniosły minus 2 zł, podczas gdy w pozostałych miesiącach były niższe od około 50% do 100% niż w sąsiednim mieszkaniu referencyjnym.
Zauważył to Bartłomiej Derski
