Podobnie jak początek konfliktu na Ukrainie zakłócił krajobraz gospodarczy Europy, zakończenie wojny będzie miało również głębokie implikacje dla gospodarki Starego Kontynentu. Niemniej jednak wynik zależy od tego, czy zaprzestanie działań wojennych będzie tymczasowe, z możliwością wznowienia konfliktu, czy też potencjał dalszej rosyjskiej agresji na wschodniego sąsiada Polski zostanie całkowicie i trwale wyeliminowany. Ekonomiści z Goldman Sachs ocenili oba scenariusze.
/ AFP
Europa poniosła znaczne koszty gospodarcze z powodu rosyjskiej agresji na Ukrainę . Po 24 lutego 2022 r. europejscy przywódcy – z różnym stopniem niechęci – uznali, że zakup rosyjskiego gazu i ropy naftowej finansuje wysiłki militarne Kremla, co doprowadziło do szybkiej decyzji o wstrzymaniu importu węglowodorów z Rosji. Jednak wydatki związane z tak nagłą i rozległą zmianą polityki energetycznej okazały się znaczące . Szczególnie ucierpiał łańcuch dostaw gazu. Przed rozpoczęciem pełnoskalowej agresji na Ukrainę Rosja odpowiadała za około 40 procent gazu zużywanego przez państwa członkowskie UE. Do 2024 r. liczba ta spadła do 10 procent, a do stycznia 2025 r., kiedy ustał przepływ gazu do UE przez Ukrainę, spadła do zaledwie 5 procent. Ten stopniowy spadek został przyćmiony przez zbliżające się zagrożenie kryzysem gazowym nad Europą .
Reklama
Koniec wojny na Ukrainie. Czy rosyjski gaz znów popłynie do Europy?
„Po rosyjskiej inwazji na Ukrainę ceny gazu gwałtownie wzrosły” — zauważają ekonomiści Goldman Sachs. Rzeczywiście, w sierpniu 2022 r. ceny gazu w centrum TTF zarówno na rynkach miesięcznych, jak i dziennych przekroczyły po raz pierwszy w historii poziom 300 EUR/MWh, podczas gdy średnia cena w ciągu ostatniej dekady wahała się między 5 a 35 EUR/MWh. „Chociaż ceny gazu znacznie spadły od szczytu w 2022 r. — ze względu na zmniejszone zapotrzebowanie na gaz i zwiększony import LNG — ceny gazu ziemnego oscylujące wokół 50 EUR/MWh nadal pozostają 3-4 razy wyższe niż poziomy przedwojenne” — zauważają analitycy, dodając, że inflacja cen gazu przeniknęła całą gospodarkę UE , przyczyniając się do wzrostu inflacji w strefie euro i skłaniając Europejski Bank Centralny do przyspieszenia podwyżek stóp procentowych.
Co nas czeka? Analitycy rynku surowcowego Goldman Sachs badają dwa potencjalne scenariusze odzyskania względnej stabilności przez rynek gazu w Europie. W pierwszym scenariuszu gaz wznowi ograniczony tranzyt z Rosji do UE (trasa tranzytowa przez Ukrainę zostanie ponownie uruchomiona, a wolumen przesyłu osiągnie średnie poziomy z lat 2023–2024). W rezultacie ceny gazu w europejskim hubie spadną o około 15%, inflacja w strefie euro spadnie o 0,15 punktu procentowego, a tempo wzrostu PKB strefy euro wzrośnie o 0,1% ze względu na zwiększone wydatki konsumentów i produkcję. W drugim scenariuszu – który analitycy Goldman Sachs uważają za mniej prawdopodobny – przepływy gazu do UE przez Ukrainę powrócą do poziomów sprzed agresji (chociaż ożywienie tranzytu przez Polskę i Nord Stream uważa się za wysoce nierealne), co doprowadzi do 50% obniżki cen gazu, 0,5 punktu procentowego spadku inflacji w strefie euro i dodatkowego 0,34% wkładu we wzrost PKB. W obu przypadkach europejscy producenci odetchną z ulgą – jak podkreślają eksperci, ceny gazu w ostatnich latach znacząco utrudniały produkcję, szczególnie w Niemczech.
Czy nastroje konsumentów w Europie ulegną poprawie?
Innym obszarem, na którym skupia się Goldman Sachs, są nastroje konsumentów, które drastycznie spadły w Europie od czasu wybuchu wojny za wschodnimi granicami UE . Jest to zrozumiałe — pośród tak rozległej niepewności geopolitycznej utrzymanie optymizmu co do przyszłości, wydawanie pieniędzy na bieżącą konsumpcję lub inwestowanie w dobra trwałe staje się trudne. Ekonomiści zauważają jednak również, że szybkie ożywienie wskaźnika zaufania konsumentów jest mało prawdopodobne, ponieważ postrzeganie zagrożenia z czasem maleje. Ponadto dodają, że badania nie wykazują, aby zaufanie konsumentów w krajach graniczących z Rosją, takich jak Łotwa czy Estonia, było wyraźnie niższe niż na przykład w Hiszpanii. Niemniej jednak oczekuje się, że zakończenie wojny przyniesie pewną poprawę nastrojów, a niewielki wzrost konsumpcji może doprowadzić do dodatkowego wzrostu PKB o 0,03 procent w strefie euro (w przypadku tymczasowego zawieszenia broni) lub dodatkowego wzrostu o 0,09 procent (jeśli zostanie osiągnięte trwałe rozwiązanie konfliktu).
Odbudowa Ukrainy. Lukratywne kontrakty nie są takie pewne, wszystko zależy od kształtu granic
Według ekonomistów odbudowa zniszczonej wojną infrastruktury ukraińskiej – z udziałem europejskich firm, co zwiększy eksport towarów i usług na Ukrainę – może również zwiększyć tempo wzrostu PKB w Europie. Należy jednak zauważyć, że znaczna część tej infrastruktury znajduje się na terenach okupowanych przez Rosję, nad którymi Ukraina może utracić kontrolę w wyniku negocjacji pokojowych. Dlatego wpływ procesu odbudowy na gospodarki strefy euro będzie ograniczony (dodatkowe 0,02% wzrostu PKB w scenariuszu tymczasowego zawieszenia broni i 0,08% wzrostu PKB w przypadku trwałego rozwiązania konfliktu). Goldman Sachs przewiduje, że najbardziej prawdopodobne korzyści odniosą kraje strefy euro
