Oddawanie krwi to gest solidarności z potrzebującymi, ale także bardzo ważny wkład w stabilność systemu opieki zdrowotnej. Poza oczywistymi korzyściami dla biorców, niesie również pozytywne skutki zdrowotne i psychologiczne dla dawców. Sprawdzamy, dlaczego warto zostać krwiodawcą, jakie regulacje prawne towarzyszą temu procesowi oraz jakie działania podejmują firmy, by wspierać tę ideę.
/Marek Bazak /East News
Dlaczego oddawanie krwi ma tak ogromne znaczenie?
Krew to wyjątkowy dar, którego nie da się wyprodukować w warunkach laboratoryjnych. W Polsce, według danych Narodowego Centrum Krwi (NCK), zapotrzebowanie na ten niezastąpiony płyn ustrojowy rośnie każdego roku, szczególnie w okresach wakacyjnych i zimowych, kiedy liczba wypadków oraz zabiegów chirurgicznych jest wyższa, a liczba dawców spada.
Oddając krew ratujemy życia pacjentów, którzy ulegli nagłym wypadkom komunikacyjnym lub wymagają pilnej operacji. Pomagamy również osobom przewlekle chorym. Pacjenci onkologiczni oraz osoby cierpiące na anemię często potrzebują regularnych transfuzji, aby móc normalnie funkcjonować. Dzięki dawcom krwi, ich życie staje się łatwiejsze, a leczenie bardziej efektywne.
Reklama
Według Narodowego Centrum Krwi wynika, co roku wykonuje się około 1,7 miliona transfuzji krwi. Dynamiczny rozwój medycyny oraz coraz bardziej zaawansowane metody leczenia i przeprowadzania skomplikowanych operacji chirurgicznych powodują, że potrzeby w zakresie dostępności krwi systematycznie się zwiększają.
Stany magazynowe krwi w centrach krwiodawstwa są monitorowane na bieżąco. Na dzień 6 grudnia 2024 roku wiele Regionalnych Centrów Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa zgłaszało niedobory krwi grup 0 Rh- i 0 Rh+ oraz A Rh- i A Rh+. W takich sytuacjach pojawiają się pilne apele o oddawanie krwi, aby szybko uzupełnić braki i zabezpieczyć potrzeby pacjentów wymagających transfuzji.
Krwiodawstwo w Polsce – aspekty prawne i organizacyjne
Oddawanie krwi w Polsce jest uregulowane przez ustawę z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi. Zgodnie z nią dawcą może zostać osoba w wieku od 18 do 65 lat, ważąca co najmniej 50 kg, znajdująca się w ogólnie dobrym stanie zdrowia. Ważne jest, aby w dniu oddania krwi u dawcy nie występowały objawy infekcji, czyli np. kaszel, gorączka lub katar.
Przeciwwskazaniami do oddania krwi są m.in. poważne choroby układu krążenia, nowotwory oraz choroby zakaźne, takie jak HIV czy wirusowe zapalenie wątroby typu B i C. Co ważne, w ciągu ostatnich czterech miesięcy nie można było poddać się zabiegom chirurgicznym, endoskopowym, wykonaniu tatuażu ani przekłucia ciała. Bezpieczeństwo jest priorytetem – przed każdą donacją krew dawcy poddawana jest dokładnym badaniom, w celu wyeliminowania ryzyko przekazania chorób zakaźnych. Dawcy mają również możliwość monitorowania swojego stanu zdrowia dzięki rutynowym badaniom wykonywanym przed oddaniem krwi.
Dawcom przysługują dwa dni wolne od pracy, oraz posiłek regeneracyjny o wartości kalorycznej 4500 kcal. Dodatkowo honorowi dawcy, którzy oddadzą co najmniej 6 litrów krwi, otrzymują tytuł „Honorowego Dawcy Krwi” i legitymację. Mogą także korzystać ze zniżek na przejazdy komunikacją publiczną czy pierwszeństwo w kolejkach do lekarzy specjalistów.
Korzyści zdrowotne wynikające z oddawania krwi
Regularne oddawanie krwi pomaga regulować poziom żelaza w organizmie. Nadmiar tego pierwiastka może prowadzić do hemochromatozy, schorzenia grożącego uszkodzeniem narządów, w tym serca i wątroby. Badania naukowe wskazują, że kontrolowanie poziomu żelaza może zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, w tym zawału serca i udaru mózgu.
Oprócz korzyści fizycznych, oddawanie krwi ma także pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne. Wielu krwiodawców podkreśla, że możliwość pomocy innym daje im głębokie poczucie spełnienia i podnosi samoocenę. Ten altruistyczny gest wzmacnia poczucie solidarności i buduje więzi w społeczności, przypominając o wartości niesienia pomocy.
Każda donacja krwi wiąże się z przeprowadzeniem podstawowych badań laboratoryjnych, które mogą stanowić pierwszą linię diagnostyki zdrowotnej dawcy. Dzięki temu możliwe jest wczesne wykrycie takich problemów zdrowotnych, jak anemia czy zaburzenia funkcji wątroby.
Jak przygotować się do oddania krwi?
Dzień przed oddaniem należy unikać alkoholu oraz tłustych, ciężkostrawnych posiłków, które mogą wpłynąć na jakość krwi. Warto postawić na lekkostrawną dietę bogatą w witaminy i minerały, w tym warzywa, owoce oraz produkty pełnoziarniste. Kluczowe jest także odpowiednie nawodnienie – zaleca się wypicie około 2 litrów wody w ciągu doby poprzedzającej wizytę w centrum krwiodawstwa.
W dniu oddania krwi powinniśmy zjeść lekkie śniadanie, np. kanapkę z pełnoziarnistego pieczywa i warzywa. Przed oddaniem krwi należy unikać nadmiernego wysiłku fizycznego oraz stresu. Ważne jest, aby mieć przy sobie dokument tożsamości z numerem PESEL, który jest niezbędny do rejestracji. Przed przystąpieniem do oddania krwi zostanie przeprowadzony szczegółowy wywiad medyczny oraz badanie, które oceni stan zdrowia dawcy.
Zadbaj o komfort podczas samego procesu oddawania krwi – załóż wygodne ubranie z łatwym dostępem do przedramienia. Cały zabieg trwa około 15 minut. Po jego zakończeniu odpocznij przez kilka minut, napij się wody i skorzystaj z przekąsek oferowanych przez centrum krwiodawstwa. Na stronie internetowej Narodowego Centrum Krwi dostępne są szczegółowe wytyczne dotyczące przygotowania oraz informacje o najbliższych punktach poboru krwi.
Inicjatywy wspierające krwiodawstwo – inspirujące przykłady
Ważną rolę w promocji krwiodawstwa odgrywają firmy i instytucje, które organizują zbiórki krwi. Jednym z wyróżniających się przykładów jest inicjatywa Grupy Polsat Plus, która z Sekcją Krwiodawstwa zorganizowała w swoich biurach w Warszawie i Mielcu akcje umożliwiające pracownikom oraz lokalnej społeczności aktywny udział w budowaniu bazy dawców krwi oraz szpiku kostnego. Tego rodzaju przedsięwzięcia nie tylko zwiększają ilość pozyskiwanej krwi, ale również edukują i uwrażliwiają społeczeństwo na potrzebę regularnych donacji, stanowiąc przykład społecznej odpowiedzialności biznesu w praktyce.
Podobne działania podejmuje Polski Czerwony Krzyż (PCK), organizując wydarzenia promujące honorowe krwiodawstwo, takie jak „W jak więzy krwi” oraz konkurs „Siła KRWIobiecości„. Akcja „W jak więzy krwi”, trwająca od 1 sierpnia do 2 października 2024 roku, miała na celu oddanie hołdu Powstańcom Warszawskim poprzez honorowe oddawanie krwi. Konkurs „Siła KRWIobiecości” zachęca kobiety do oddawania krwi, promując ideę krwiodawstwa wśród pań. Według Głównego Statystycznego kobiety stanowią zaledwie 25 proc. wszystkich krwiodawców.
Wyzwania i przyszłość krwiodawstwa w Polsce
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, aby co najmniej 10 proc. populacji oddawało krew regularnie. W Polsce ten wskaźnik wciąż jest niewystarczający. Z raportu Polskiego Towarzystwa Hematologów i Transfuzjologów wynika, że do 2030 roku może pojawić się problem niedoborów krwi spowodowany rosnącym zapotrzebowaniem, niewystarczającą liczbą dawców oraz procesem starzenia się społeczeństwa.
Eksperci podkreślają, że edukacja społeczeństwa oraz wprowadzenie dodatkowych motywatorów, takich jak programy lojalnościowe czy akcje promocyjne, mogą zwiększyć liczbę aktywnych dawców.
Przeczytaj również:
Nie tylko czekolada. Sprawdź, co przysługuje ci za honorowe oddanie krwi
W stacjach krwiodawstwa brakuje czekolad. Dawcy otrzymują zamienniki
Poseł interweniował ws. honorowych dawców krwi. „Nadużywają uprawnień”
Odtwarzacz wideo wymaga uruchomienia obsługi JavaScript w przeglądarce. Szczerze o pieniądzach
