Poznawanie historii własnego kraju, dbanie o interesy kraju a także kultywowanie polskich tradycji i zwyczajów oraz obchodzenie świąt narodowych to przejaw polskiego patriotyzmu.
Bieg niepodległości w Warszawie
Takie wnioski płyną z badania ogólnopolskiego panelu badawczego Ariadna, który poznała „Rzeczpospolita”. Z badania tego wynika, że większość Polaków (78 proc.) uważa się za patriotów. Autorzy panelu wskazują, że nasilenie tożsamości patriotycznej wzrosło z 21 proc. w 2015 roku do 29 proc. w 2023.
W badaniu zadane zostało pytanie: na ile respondenci czują się patriotami. Można było udzielić odpowiedzi w 10-stopniowej skali od 1 – nie czuję się, do 10 – czuje się. Okazuje się, że większość Polaków czuje się patriotami – 78 proc. wskazało odpowiedź od 6 do 10. Patriotami czują się częściej osoby powyżej 55 roku życia (88 proc.), a najrzadziej najmłodsi Polacy (63 proc. wśród osób w wieku 18-24 lata). Patriotami czują się częściej osoby z wykształceniem wyższym niż słabiej wykształcone.
– W przypadku patriotyzmu obserwujemy znany z psychologii efekt „lepszy wśród równych”, czyli przecenianie poziomu własnego patriotyzmu w porównaniu do oceny patriotyzmu innych Polaków. 78 proc. Polaków uważa się za patriotów, ale równocześnie przypisuje patriotyzm 70 proc. Polaków. Wynik ten pokazuje, że patriotyzm jest postrzegany raczej jako pozytywna i pożądana cecha – tłumaczy prof. Dominika Maison, psycholog z Uniwersytetu Warszawskiego.
Czym jest patriotyzm w oczach Polaków?
Jak Polacy rozumieją patriotyzm i jakie zachowania uważają za przejaw patriotyzmu. Na pierwszym miejscu znalazła się znajomość historii własnego kraju (83 proc. zgadza się z tym), dbanie o interesy kraju (81 proc.) a także kultywowanie polskich tradycji i zwyczajów oraz obchodzenie świąt narodowych (po 80 proc.).
– „Gotowość do walki za swój kraj” jako przejaw patriotyzmu zostało wskazane przez 76 proc. Polaków i znalazło się na 8 miejscu. Widać wyraźną ewolucję w rozumieniu patriotyzmu, który nie jest już postrzegany w tradycyjny sposób, jako „bicie się za swój kraj”, ale bardziej kultywowanie tradycji i szeroko rozumiane dbanie o swój kraj – zwraca uwagę prof. Dominika Maison.
Z badania przeprowadzonego w 2022 r. przez Narodowe Centrum Kultury w ramach programu Niepodległa – co zdaniem respondentów z naszej historii jest dla nich powodem do dumy – najwięcej wskazało odzyskanie niepodległości w 1918 r. (21 proc. wskazań). Na drugim miejscu rankingu wydarzeń historycznych znalazła się transformacja ustrojowa 1989 r. i obalenie komunizmu (14 proc.), a na trzecim wybór Karola Wojtyły na papieża (10 proc.). Pomimo kontrowersji związanych z organizacją przez narodowców marszów 11 listopada, niemal połowa badanych uważała, że rocznica odzyskania niepodległości raczej łączy (48 proc.) niż dzieli (30 proc. wskazań).
Badanie: Kto chce iść na Marsz Niepodległości?
Z ogólnopolskiego panelu badawczego Ariadna wynika, że 10 proc. Polaków planuje w tym roku pójść na Marsz Niepodległości, ale jeżeli popatrzymy tylko na mieszkańców największych miast, to jest ich aż 18 proc.
Wśród zainteresowanych udziałem w Marszu Niepodległości w tym roku więcej jest mężczyzn (12 proc.) niż kobiet (8 proc.), najczęściej są to osoby w wieku 34 – 44 lata (18 proc.), osoby z wykształceniem wyższym (12 proc.) oraz zwolennicy PiS (19 proc.) i Konfederacji (23 proc.).
– Mimo, iż 80 proc. Polaków uważa, że jednym z najważniejszych przejawów patriotyzmu jest obchodzenie świąt narodowych, to Marsz Niepodległości nie jest świętem wszystkich Polaków. Marsz ten jest obarczony bardzo dużymi stereotypami i uprzedzeniami, które silnie korelują z poglądami politycznymi. Dla zwolenników PiS-u i Konfederacji Marsz Niepodległości to coroczne święto ważne dla tożsamości narodowej, a udział w nim jest postrzegany jako przejaw patriotyzmu. Dla zwolenników KO i Lewicy to impreza nacjonalistów i faszystów. Niestety Marsz Niepodległości zamiast być najważniejszym wydarzeniem Narodowego Święta Niepodległości i zamiast łączyć Polaków, to ich dzieli – uważa jednak prof. Dominika Maison.
Co Polacy myślą o Marszu Niepodległości?
Marsz Niepodległości jest od wielu lat organizowany w różnych miastach Polski, przy czym największy w Warszawie. Zdaniem prof. Maison pomimo, że 73 proc. Polaków twierdzi, że chciałoby, żeby w marszu tym uczestniczyli ludzie niezależnie do poglądów politycznych, to widać silne zróżnicowania postrzegania tego marszu oraz gotowości do udziału w nim zależne od preferencji wyborczych.
65 proc.
Marsz Niepodległości ważny dla tożsamości narodowej
Ze stwierdzeniem, że jest to wydarzenie ważne dla tożsamości narodowej zgadza się 65 proc. Polaków. Nieco częściej ten pogląd podzielają kobiety (67 proc.) niż mężczyźni (62 proc.) oraz zwolennicy PiS (84 proc.) niż Koalicji Obywatelskiej (55 proc.) i Lewicy (43 proc.). Dla 51 proc. Polaków udział w Marszu Niepodległości jest przejawem patriotyzmu.
Natomiast ze zdecydowanie negatywnym stwierdzeniem, że jest to impreza nacjonalistów i faszystów, zgadza się 22 proc. Polaków (zdecydowanie najmniej ze wszystkich testowanych stwierdzeń). Częściej tam myślą mężczyźni i osoby najstarsze (powyżej 55 roku życia). Widać zróżnicowanie w zależności od preferencji politycznej. Najwięcej osób podzielających ten pogląd jest wśród zwolenników Koalicji Obywatelskiej (44 proc.) oraz Lewicy (47 proc.) – niemal dwukrotnie więcej niż wśród całego ogółu Polaków. Najmniej natomiast takich osób można znaleźć wśród zwolenników PiS (9 proc.) i Konfederacji (12 proc.).
Badanie przeprowadzone zostało na ogólnopolskim panelu badawczym Ariadna. Próba ogólnopolska losowo-kwotowa N=1054 osób w wieku od 18 lat wzwyż. Termin realizacji: 20-23 października 2023 roku. Metoda: CAWI.
