Z dniem 1 stycznia 2026 roku wejdzie w życie nowe rozporządzenie wykonawcze do ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (Dz. U. z 2025 r., poz. 932) określa szczegółowe kryteria dotyczące tzw. schronów awaryjnych (SOR) – miejsc przeznaczonych do ochrony ludności cywilnej w przypadku zagrożenia. Sektory budownictwa, architektury i rozwoju muszą przygotować się na szereg nowych obowiązków.
„To najważniejsza zmiana od lat w projektowaniu przestrzeni podziemnych, zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i użyteczności publicznej. Przestrzenie obecnie pełniące funkcję garaży mogą w przyszłości przekształcić się w schrony. Wiąże się to nie tylko ze zmianami w dokumentacji, ale także zmienia perspektywę projektowania całej infrastruktury podziemnej” – stwierdza Wojciech Lubkiewicz, architekt z pracowni SRDK STUDIO.
Nowe kategorie, nowe specyfikacje techniczne
Ustawa o ochronie cywilnej i obronie cywilnej wyróżnia trzy rodzaje obiektów ochronnych: schrony, kryjówki i schrony tymczasowe. W przeciwieństwie do schronów, schrony tymczasowe – jak sama nazwa wskazuje – nie są przeznaczone do długotrwałego użytkowania. Powinny zapewniać podstawowy poziom bezpieczeństwa. Schrony tymczasowe mogą być tworzone w garażach podziemnych oraz na niższych kondygnacjach budynków mieszkalnych i publicznych (chyba że istnieją do tego wyznaczone schrony).
Warto zauważyć, że rozporządzenie w sprawie warunków organizacji i wymagań dla schronów ratunkowych wprowadza po raz pierwszy szczegółowe parametry dotyczące nośności oraz grubości stropów, ścian i instalacji. Przepisy te dotyczą zarówno nowych konstrukcji, jak i renowacji istniejących.
Konstrukcja jest zaprojektowana tak, aby wytrzymać uderzenia gruzu
Kluczowym parametrem jest obciążenie nadzwyczajne Ad – konstrukcja musi przenosić co najmniej 10 kN/m², a jej wytrzymałość wzrasta wraz z liczbą kondygnacji. W niektórych przypadkach dopuszczalne jest stosowanie tymczasowych systemów podporowych, ale tylko po spełnieniu rygorystycznych wymagań technicznych.
„Chociaż te modyfikacje zostały już zapowiedziane, ich zakres i poziom szczegółowości zmuszają projektantów do całkowitej przebudowy strategii dotyczących przestrzeni podziemnych. Co najważniejsze, należy uwzględnić dodatkowe analizy statyczne, zwiększoną grubość stropów i konieczność rozważenia alternatywnych dróg ewakuacyjnych” – dodaje architekt Wojciech Lubkiewicz.
Adaptacja istniejących budynków nie zawsze jest możliwa
Nowe przepisy zezwalają na modyfikację istniejących budynków, aby mogły pełnić funkcję MDS, pod warunkiem przestrzegania rygorystycznych norm technicznych. Obejmują one minimalną grubość stropów (0,2–0,3 m), klasę betonu (co najmniej C25/30), rozmiary otworów okiennych oraz normy bezpieczeństwa pożarowego. W przypadku obszarów wewnątrz tuneli lub robót ziemnych, wymagania obejmują również grubość warstwy gruntu i zbrojonego betonu.
Wszystkie schrony muszą być zabezpieczone przed odłamkami i ostrzałem z broni ręcznej, a jednocześnie umożliwiać sprawną ewakuację i zapewniać minimalny komfort, taki jak dostęp do wody, wentylacji i oświetlenia awaryjnego.
Koniec z optymalizacją za wszelką cenę
Nowe przepisy oznaczają koniec „optymalizacji za wszelką cenę” w projektowaniu parkingów podziemnych oraz poziomów -1 i -2. Zmieniają one postrzeganie wyposażenia technicznego budynków. Teraz będzie ono również pełnić funkcję strefy ochronnej. Wymaga to zupełnie innego podejścia inwestycyjnego, szczególnie w obszarach miejskich, gdzie coraz trudniej o duże działki i proste rozwiązania konstrukcyjne.
„Do niedawna projektowanie kondygnacji podziemnych w budynkach wielorodzinnych koncentrowało się głównie na szacowaniu kosztów i przestrzeganiu minimalnych przepisów bezpieczeństwa pożarowego. Teraz wprowadzono zupełnie nowy wymiar: bezpieczeństwo publiczne w sytuacjach kryzysowych. W dłuższej perspektywie może to również wpłynąć na zmiany w standardach urbanistycznych” – zauważa architekt Wojciech Lubkiewicz z SRDK STUDIO.
Wyzwanie i szansa
Choć nowe przepisy mogą budzić obawy dotyczące kosztów, złożoności projektu i ograniczeń inwestycyjnych, należy pamiętać, że stanowią one również szansę na podniesienie standardów bezpieczeństwa w sektorze budowlanym. Polska dołącza do grona krajów, które realistycznie przygotowują się na scenariusze kryzysowe – nie tylko teoretycznie, ale także poprzez praktyczne działania inwestycyjne.
W związku z tym projektanci, zarządcy i inwestorzy mają czas do 31 grudnia 2025 r. na przejrzenie procedur i dokumentacji technicznej.
REKLAMA: REKLAMA: REKLAMA:
