Polski Kongres Klimatyczny odbył się w dniach 25-26 marca 2025 r. Zorganizowane przez Europejską Fundację na rzecz Zrównoważonych Inwestycji spotkanie zjednoczyło kluczowych graczy – urzędników rządowych, przedsiębiorstw, administracji lokalnej, środowiska akademickiego i organizacji pozarządowych – aby wspólnie zająć się najpilniejszymi wyzwaniami i perspektywami związanymi z dekarbonizacją gospodarki i rozwojem zrównoważonych inwestycji.
Patronat i znaczenie kongresu
Honorowy patronat nad kongresem objęły Ministerstwo Przemysłu, Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Ministerstwo Rozwoju i Technologii . Wydarzenie odbyło się również pod auspicjami obecnej polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej.
Kongres otworzył Senator Adam Szejnfeld, Przewodniczący Rady Programowej Polskiego Kongresu Klimatycznego . Przemówienia otwierające wygłosili: Minister Marzena Czarnecka, Minister Przemysłu oraz Pan Michał Baranowski, Sekretarz Stanu, Wiceminister Rozwoju i Technologii .
Senator Adam Szejnfeld, przewodniczący Rady Programowej Polskiego Kongresu Klimatycznego, zakończył wydarzenie, podkreślając jego kluczowe przesłanie: „Współpraca i partnerstwo w procesie zielonej transformacji to podstawowe zasady Polskiego Kongresu Klimatycznego, który po raz kolejny potwierdził swoje znaczenie jako istotnej platformy dialogu i wymiany wiedzy między przedstawicielami świata akademickiego, biznesu, administracji publicznej i organizacji pozarządowych. Skala wyzwań związanych z naszą odpowiedzialnością za przyszłe pokolenia wymaga systemowych i kompleksowych działań opartych na wiedzy i doświadczeniu.
Wyrażam wdzięczność wszystkim mówcom za ich spostrzeżenia, analizy i obszerne prezentacje, które wzbogaciły dyskusje i naświetliły niezbędne kierunki dla wszystkich interesariuszy. Chciałbym również wyrazić uznanie uczestnikom Kongresu za ich poświęcenie, obecność i aktywne zaangażowanie w debaty. Szczególne podziękowania należą się partnerom wydarzenia za ich wsparcie i współpracę w tworzeniu przestrzeni do konstruktywnego dialogu.
Mam nadzieję, że wyniki tegorocznego Kongresu staną się katalizatorem dla trwającej współpracy i konkretnych działań na rzecz zrównoważonej i odpowiedzialnej przyszłości – lokalnie, krajowo i globalnie”.
Kongres zaszczyciło swoją obecnością wielu gości honorowych – ministrów, ambasadorów, burmistrzów i prezesów dużych instytucji i korporacji , co podkreśliło jego znaczenie jako platformy strategicznych dyskusji na temat przyszłości gospodarki europejskiej w kontekście zmian klimatycznych.
Pięć ścieżek tematycznych
Tegoroczne dyskusje podzielono na pięć głównych wątków tematycznych, poruszających istotne zagadnienia:
– Przemysł – Jaką rolę powinny odgrywać duże przedsiębiorstwa w zielonej transformacji i dekarbonizacji gospodarki?
– Energia – Jakie mechanizmy finansowe są niezbędne dla transformacji energetycznej i w jaki sposób możemy przyspieszyć rozwój gospodarki wodorowej i technologii magazynowania energii?
– Finanse i regulacje – W jaki sposób ramy prawne i systemy zamówień publicznych mogą wspierać zielone inwestycje?
– Inwestycje samorządów lokalnych – W jaki sposób rządy mogą pomóc władzom lokalnym w realizacji ambitnych celów klimatycznych?
– Technologie – Jak wspierać efektywną współpracę sektora publicznego i prywatnego oraz jakie innowacyjne rozwiązania mogą przyspieszyć osiągnięcie neutralności klimatycznej?
Kluczowe kwestie
Podczas 33 paneli dyskusyjnych eksperci poruszali kluczowe tematy związane z zieloną transformacją. Nacisk położono na skuteczną współpracę między sektorem publicznym i prywatnym, rolę rządów we wspieraniu władz lokalnych oraz bariery regulacyjne i finansowe dla zielonych inwestycji. Dyskusje obejmowały również bezpieczeństwo energetyczne i cyberbezpieczeństwo w kontekście transformacji przemysłowej i energetycznej.
Paweł Łączkowski, radca prawny w White&Case, zauważył, że kluczem do udanej transformacji energetycznej w Polsce będzie współpraca, a nie konkurencja, a także synchronizacja różnych technologii i źródeł energii. „Nie zacięta konkurencja, ale współpraca i synchronizacja w wykorzystaniu różnych źródeł produkcji i technologii będą kluczowe dla sukcesu kolejnej znaczącej transformacji w Polsce w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat, tym razem w energetyce. Powinna być ona poparta odważnymi decyzjami i konsekwentnymi działaniami. W tym kontekście warto śledzić rozwój sytuacji wokół proponowanych rewolucyjnych zmian w prawie energetycznym, które zostały ogłoszone zaledwie kilka godzin przed Polskim Kongresem Klimatycznym. Daje to wiele nadziei, szczególnie w odniesieniu do możliwości dywersyfikacji zakupów energii elektrycznej przez konsumenta w pojedynczych punktach odbioru, uwolnienia dodatkowej mocy w Krajowym Systemie Energetycznym poprzez wyeliminowanie tzw. „projektów zombie”, a także szerszego wykorzystania praktyki łączenia kabli.
Wiąże się z tym jednak szereg niepewności, jak np. wytyczne Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki dotyczące elastycznych umów przyłączeniowych, czy system aukcyjny na moce przyłączeniowe ostatecznie zastąpi obecny proces kolejkowania oraz jakie będą ostateczne koszty związane z przyłączeniem nowych źródeł do sieci.
Głównymi tematami dyskusji były: #konkurencyjność Unii Europejskiej, #deregulacja i #omnibus, #CzystyŁadPrzemysłowy oraz #bezpieczeństwo energetyczne i #cyberbezpieczeństwo.
Badanie przyszłości zielonej transformacji zyskuje na znaczeniu w świetle szybkich zmian na globalnej scenie politycznej. Wcześniej postrzegana jako katalizator innowacji, inwestycji i witalności gospodarczej, obecnie jest pod wpływem napięć geopolitycznych, rosnących kosztów surowców, bezpieczeństwa energetycznego i szybkości wdrażania przepisów. Dr Anita Rodkiewicz-Ryżek z Santander Leasing, strategicznego partnera Polskiego Kongresu Klimatycznego, odniosła się do tego: „Dziś jest jasne, że zielona transformacja nie traci dynamiki, choć może przyjmować ostre zakręty. To właśnie podczas tych zakrętów najłatwiej jest zboczyć z kursu lub wyprzedzić konkurencję. Wynik zależy od tego, kto steruje i czy naprawdę rozumie swój cel”. Wpływ globalnej polityki na rozwój zielonej gospodarki staje się coraz bardziej istotny – szczególnie teraz, gdy geopolityka, bezpieczeństwo energetyczne i szybkość regulacji wywierają znaczną presję na transformację, która kiedyś była głównym motorem innowacji, inwestycji i wzrostu. Transformacja energetyczna wykracza poza cele środowiskowe; jest to kompleksowe przedsięwzięcie ekonomiczne, społeczne i geopolityczne. Mapa drogowa do osiągnięcia tego celu jest niewystarczająca – potrzebujemy również paliwa, które składa się z kapitału, zaufania i przewidywalności. Europa nadal posiada potencjał do globalnego przywództwa, ale tylko wtedy, gdy zapewni, że nikt nie zostanie w tyle: ani Śląsk, ani sektor MŚP, ani konsumenci. Jako osoba odpowiedzialna za promowanie zielonego finansowania w Santander Bank Polska i Santander Leasing, twierdzę: istnieją fundusze dostępne na transformację. Mamy narzędzia, mechanizmy i możliwości; potrzebujemy odwagi do działania. Transformacja nie może przebiegać z włączonymi hamulcami z powodu niepewności, chaosu legislacyjnego lub braku dialogu. Jednak jeśli dialog między wszystkimi uczestnikami
