Muzea watykańskie, cenne dzieła sztuki i złoto – to rzeczywiście aktywa Kościoła, ale jak donoszą włoskie media, nie są one najważniejsze. Nieruchomości na całym świecie, z których Kościół czerpie dochody, są wyceniane na miliardy euro. Zarządzanie i nadzorowanie tego ogromnego bogactwa będzie stanowić jedno z największych wyzwań dla przyszłego papieża, którym jest Amerykanin Robert Prevost, który przyjął imię Leon XIV.
/ TIZIANA FABI / AFP
„Nie skupiajcie się wyłącznie na Kaplicy Sykstyńskiej; nie jest ona największym skarbem Watykanu” – radził tgcom24, konserwatywny włoski kanał informacyjny, zaledwie dwa dni temu. „Zarządzanie ogromnymi aktywami Kościoła to powracający problem, który często prowadzi do podziałów” – zauważyła stacja telewizyjna na swojej stronie internetowej.
Wyzwania stojące przed papieżem
Nowo wybrany papież, Amerykanin Robert Prevost, który przyjął imię Leon XIV, będzie miał za zadanie nadzorować zasoby finansowe Kościoła. „Jest latynoskim Jankesem”, jak opisuje ansa.it, najczęściej odwiedzany włoski serwis informacyjny. Podkreśla on jego lata w Peru i bliską współpracę z Franciszkiem, zauważając, że prawdopodobnie „będzie kontynuował misję zajmowania się zmianami klimatycznymi i wspierania migrantów”.
Reklama
„Kluczową kwestią dla nowego papieża jest zarządzanie i opieka nad rozległym bogactwem Watykanu” – podkreślają włoskie media. Przypominają, że Franciszek zainicjował znaczące reformy w zarządzaniu ekonomicznym Stolicy Apostolskiej, konsolidując uprawnienia głównych instytucji i stopniowo pozbawiając Sekretariat Stanu bezpośredniej kontroli. Proces ten rozpoczął się po skandalu z udziałem arcybiskupa Angelo Becciu, który kupił nieruchomość w Londynie za 300 milionów euro za pośrednictwem Sekretariatu Stanu.
Robert Prevost nowym papieżem: 46 000 nieruchomości pod jego nadzorem
Nieruchomości stanowią jeden z najważniejszych, a jednocześnie wrażliwych aktywów Kościoła. „Od samego Watykanu, który dopiero niedawno zaczął ujawniać pewne liczby, po instytucje kościelne rozproszone po całych Włoszech i na świecie, Kościół posiada dziesiątki tysięcy budynków, które podlegają rozważaniom etycznym, strategicznym, finansowym i politycznym”, podaje tgcom24.
Badanie Obserwatorium Politechniki w Mediolanie, cytowane przez dziennik „Il Sole 24 Ore”, wskazuje, że we Włoszech instytucje kościelne posiadają 45 927 budynków o łącznej powierzchni 38,6 mln metrów kwadratowych, których szacowana wartość wynosi 42,5 mld euro. „Obejmują one kościoły, szkoły, pensjonaty, szpitale, ośrodki parafialne i obiekty mieszkalne” – wylicza mediolańska gazeta. Większość tych nieruchomości (72 proc.) jest bezpośrednio w posiadaniu organizacji religijnych, podczas gdy pozostałe są zarejestrowane w diecezjach lub zakonach.
Nieruchomości kościelne: Leon XIV będzie zarządzał tysiącami aktywów
Zgodnie z danymi z budżetu Administracji Dóbr Stolicy Apostolskiej (APSA) na rok 2023, Kościół sprawuje nadzór nad ponad 5400 nieruchomościami, bezpośrednio lub za pośrednictwem powiązanych firm. Zdecydowana większość z nich – 4249 – znajduje się we Włoszech, z czego 92 procent w prowincji Rzym, szczególnie w centralnych obszarach miejskich i w pobliżu Watykanu. Około 1200 nieruchomości kościelnych znajduje się na arenie międzynarodowej, w miastach takich jak Londyn, Paryż, Genewa i Lozanna.
Oprócz nieruchomości APSA zarządza również innymi zasobami finansowymi. Obejmują one inwestycje głównie w międzynarodowe papiery wartościowe o stałym dochodzie, z ograniczoną ekspozycją na akcje i średnim terminem zapadalności portfela obligacji wynoszącym około 4 lata. „ W 2023 r. ta działalność przyniosła nadwyżkę ekonomiczną w wysokości 27,6 mln euro” – podaje „Vatican News”.
Dodatkowe dochody pochodzą z Muzeów Watykańskich i napływu turystów odwiedzających Bazylikę św. Piotra (około 6 milionów rocznie). Watykan czerpie również zyski z praw do literatury i innych publikacji papieża. Eksperci sugerują, że nadchodzący Jubileusz i emocjonalne reakcje wywołane odejściem tak ukochanego papieża jak Franciszek mogą doprowadzić do zwiększenia darowizn.
Poza przychodami
Pomimo swojego bogactwa Watykan zmaga się ze strukturalnym deficytem przekraczającym 70 milionów dolarów rocznie , jak podaje dziennik La Repubblica. Dane te są nieoficjalne, ponieważ Stolica Apostolska nie opublikowała skonsolidowanego zestawienia swoich dochodów i wydatków od 2022 r.
Z powodu tego deficytu, jak twierdzi dziennik, papież Franciszek ograniczył wydatki w ostatnich latach. Między innymi obniżył preferencyjny czynsz za mieszkania kardynałów i zmniejszył „kardynalski talerz” o około 10 procent, czyli ich pensję wynoszącą średnio ponad 5000 euro miesięcznie. „W lutym 2021 r. papież Franciszek podjął decyzję o zamknięciu wszystkich kont w Szwajcarii” – podaje gazeta Corriere della Sera. Dzięki niemu, zgodnie z zasadą większej przejrzystości w Watykanie, zaczęto ujawniać podsumowanie budżetu Stolicy Apostolskiej po ponad 50 latach milczenia.
Odtwarzacz wideo wymaga włączonej obsługi JavaScript
