MF rozważa opcję rezerwową: podniesienie emerytur może zmniejszyć się do około 2,6%, jeśli zadłużenie prześcignie poziomy graniczne.
W strukturach rządowych toczą się prace nad przeglądem wariantów budżetowych, które mogą okazać się wymagające dla emerytów. Pod uwagę brany jest plan redukcji przyszłorocznej aktualizacji świadczeń do wartości bliskiej 2,6%, jeśli dług publiczny przekroczy ustalone progi bezpieczeństwa. Taki manewr implikowałby mniejsze dopłaty i potrzebę poszukiwania rezerw w kosztach państwa. Minister finansów Andrzej Domański zauważa jednakże, że to podejście „konserwatywne”, a jego departament opracowuje działania, mające na celu przyhamowanie progresu długu oraz zabezpieczenie wypłat dla seniorów.
Redukcja aktualizacji
Zgodnie z wiadomościami wnp.pl, ograniczenie aktualizacji do w przybliżeniu 2,6% byłoby częścią planu awaryjnego, wprowadzanego w życie w przypadku przekroczenia poziomów alarmowych. W takiej okoliczności rząd byłby zmuszony zawiesić część wydatków, co bezpośrednio wpłynęłoby na doroczną podwyżkę emerytur oraz rent. Analitycy przestrzegają, że w tym samym czasie mogłoby dojść do zablokowania płac w administracji publicznej i cięć w innych segmentach wydatków budżetowych.
Uaktualniona taktyka zarządzania długiem publicznym zakłada prędkie powiększanie się długu. Z ocen Ministerstwa Finansów wynika, że już w 2028 r. proporcja długu do PKB może być wyższa niż 55%. Główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich Łukasz Kozłowski oznajmia, że przekroczenie tejże wartości uruchomiłoby zestaw działań oszczędnościowych: waloryzację benefitów wyłącznie o współczynnik inflacji, zastopowanie wzrostu pensji w strefie budżetowej, zakaz udzielania zapomóg i pożyczek ze skarbu państwa, a także obowiązek opracowania programu naprawczego i budżetu minimalizującego relację długu do PKB. Strategia komunikuje także, że w 2029 r. dług publiczny kalkulowany zgodnie z krajową metodologią może dotknąć 59,5% PKB, pozostając tuż poniżej konstytucyjnego limitu wynoszącego 60%.
Najbardziej zauważalnym następstwem dla emerytów byłaby wysokość corocznej podwyżki świadczeń. „Dziennik Gazeta Prawna” donosi, że w sytuacji aktywowania mechanizmów zapobiegawczych aktualizacja mogłaby zredukować się do około 2,6%, podczas gdy bieżące prognozy na 2026 r. wskazują na wzrost rzędu 4,9%. Zgodnie z ustawową formułą aktualizacja opiera się na dwóch elementach: wskaźniku inflacji z ubiegłego roku oraz 20% realnego progresu wynagrodzeń. Ograniczenie mechanizmu oznaczałoby zatem słabszą obronę siły nabywczej emerytur.
Opcja na wypadek
Departament finansów podkreśla, że zaprezentowany wariant to plan „bezpieczeństwa”. Minister Andrzej Domański w rozmowie z PAP Biznes zaznaczył, iż w strategii nakreślono drogę bez dodatkowych kroków konsolidacyjnych, lecz rząd zamierza wdrożyć narzędzia obniżające deficyt. W konsekwencji tempo powiększania się długu ma być niższe od przewidywanego w strategii, co – jak dodaje minister – stwarza perspektywę na utrzymanie aktualizacji na wyższym pułapie.
Konkluzje z rządowych rozważań są jasne: potencjalne przekroczenie poziomów ostrożnościowych spowodowałoby uruchomienie pakietu cięć, dotykając także corocznej waloryzacji świadczeń. Równocześnie Ministerstwo Finansów sygnalizuje inicjatywy, których celem jest przeciwdziałanie realizacji „pesymistycznego scenariusza” i zminimalizowanie skali koniecznych modyfikacji w polityce budżetowej państwa.
