Rząd pracuje nad projektem zmian prawa cywilnego, który ma rozwiązać problem sprzecznych orzeczeń spadkowych. Wiele skarg w tej sprawie wpływa do Rzecznika Praw Obywatelskich. Zreformowane mają też zostać tzw. testamenty ustne, by ograniczyć podejmowanie prób ich fałszowania. Pojawią się także „testamenty audiowizualne”.
Rząd pracuje nad projektem zmian prawa cywilnego rozwiązującym problem sprzecznych orzeczeń spadkowych (Adobe Stock, DAREK11)
Jak poinformowano na stronie KPRM, nad projektem nowelizacji Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu postępowania cywilnego pracuje resort sprawiedliwości, a konkretnie wiceminister Zuzanna Rudzińska-Bluszcz. Rząd planuje przyjąć projekt w czwartym kwartale tego roku.
Jak wynika z zapowiedzi zawartej w wykazie prac rządu, w projekcie ma zostać zaproponowana możliwość uchylenia z urzędu przez sąd ponownego postanowienia spadkowego w odniesieniu do tego samego spadku.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Zobacz także: Polak stworzył potęgę – Panattoni to największy deweloper przemysłowy w Europie – Biznes Klasa #21
Niedawno w sprawie problemu sprzecznych orzeczeń spadkowych interweniował w MS Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek.
Nadal aktualny jest problem współwystępowania w obrocie prawnym kilku prawomocnych postanowień sądowych stwierdzających nabycie spadku po tej samej osobie. Wymaga on systemowego rozwiązania i interwencji na szczeblu ustawowym – podkreślał RPO.
Duża część wpływających do RPO wniosków w sprawach wniesienia takich skarg do Sądu Najwyższego, a także skarg nadzwyczajnych uwzględnionych przez SN, dotyczy właśnie spraw spadkowych. Do Biura RPO wpływa też bardzo dużo wniosków o wznowienie sprawy w takich sytuacjach. Skargi nadzwyczajne w takich sprawach składał też Prokurator Generalny.
Sytuacje te wynikają z błędów sądów, gdy na przykład na wniosek jednego spadkobiercy sąd orzeka w sprawie spadku, a następnie – za kilka lat – często ten sam sąd ponownie orzeka w rozstrzygniętej już sprawie na wniosek innego ze spadkobierców. Powoduje to niejednoznaczność co do spadku i praw spadkobierców.
Wnioski do RPO. „Problem o charakterze systemowym”
Jak informował RPO, w 2023 r. oraz w pierwszych miesiącach 2024 r. problem ten stanowił podstawę do wniesienia przez RPO 13 skarg nadzwyczajnych i czterech skarg o wznowienie postępowania, a nadal badane są kolejne wnioski.
„Tylko w 2023 r. do RPO wpłynęło 18 wniosków o interwencję w sprawach dwóch prawomocnych postanowień spadkowych o nabyciu spadku po tej samej osobie. Ani skarga o wznowienie postępowania ani skarga nadzwyczajna nie zostały przewidziane dla rozwiązywania problemów o charakterze systemowym, a niewątpliwie z takim mamy tu do czynienia” – oceniał Wiącek.
Zobacz także:
Zmiana w spadkach. Czeka nas bratobójcza walka?
Jak wskazano w zapowiedzi projektu, wprowadzenie takiego nowego trybu postępowania umożliwiającego uchylanie orzeczeń spadkowych wydanych w sprawach już wcześniej rozstrzygniętych jest tym bardziej niezbędne, ponieważ dotychczasowe instrumenty prawne w pełni nie zapewniają takich możliwości.
W przypadku skargi o wznowienie postępowania jest jednak bardzo krótki termin na jej wniesienie, zaś w przypadku skargi nadzwyczajnej wkrótce zmienią się przepisy i brak będzie możliwości wnoszenia takich skarg od starszych orzeczeń zapadłych na przykład przed dekadą. Tymczasem problem dotyczy zwykle dawniejszych spadków i starszych orzeczeń.
Testament ustny i audiowizualny. „Musi być spisany niezwłocznie”
Zapowiadany projekt ma zreformować zasady sporządzania testamentów ustnych. „Zmiana ta powinna przyczynić się do ograniczenia podejmowanych prób fałszowania testamentów ustnych” – zapowiedziano.
Skrócone m.in. mają zostać znacznie terminy na spisanie takiego testamentu. „Zgodnie z nowym brzmieniem przepisu, treść oświadczenia woli spadkodawcy powinna być spisana niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu miesiąca od jego sporządzenia przez jednego ze świadków, z podaniem miejsca i daty złożenia oświadczenia woli, miejsca i daty sporządzenia pisma oraz wskazaniem okoliczności uzasadniających sporządzenie testamentu ustnego” – zaplanowano.
Zobacz także:
Nie będą już dziedziczyć. Od środy rewolucyjne zmiany w prawie
W projekcie jest też planowane dodanie Projekt do Kodeksu cywilnego przepisu „regulującego nowy sposób sporządzenia testamentu ustnego – testament ustny audiowizualny”. „Będzie on utrwalony za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk na trwałym nośniku informacji, umożliwiającym ich odtworzenie” – przewidziano.
Zmienią się mają także przepisy odnoszące się do testamentów wojskowych. Likwidacji ma zaś ulec – archaiczny już obecnie – typ tzw. testamentu podróżnego.
