W polskich lasach znaleźć można wiele gatunków grzybów. Należy pamiętać jednak, że nie wszystkie nadają się do spożycia – część z nich jest trująca, a ich zjedzenie może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Jakich grzybów powinniśmy się wystrzegać?
Wybierając się na grzybobranie, niezwykle ważne jest, by wiedzieć, jak odróżniać grzyby jadalne od trujących. Grzyby trujące zawierają bowiem substancje toksyczne, które są bardzo szkodliwe dla organizmu człowieka – w niektórych przypadkach doprowadzić mogą nawet do śmierci bądź poważnego uszkodzenia organów wewnętrznych.
Warto pamiętać, że najłatwiej o pomyłkę, kiedy zbiera się młode, niewykształcone jeszcze w pełni owocniki grzyba – jedynie dojrzały grzyb ma bowiem wszystkie cechy, które pozwalają go zidentyfikować.
Przed wybraniem się na grzyby warto skorzystać z pomocy atlasu do zbierania grzybów bądź osoby, która jest w tym doświadczona. W ostatnim czasie pojawia się również coraz więcej aplikacji, dzięki którym można sprawdzić, czy konkretny grzyb może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia. Niezwykle istotna jest tu ostrożność – jeśli są jakiekolwiek wątpliwości, co do tego, czy dany grzyb jest na pewno jadalny, lepiej zrezygnować niż mierzyć się z ewentualnymi skutkami jego zjedzenia.
Ze względu na to, że grzybobranie w naszym kraju jest bardzo popularne, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Łodzi postanowiła przypomnieć, że w naszych lasach rośnie wiele gatunków grzybów, wśród których występują grzyby trujące, jadalne i niejadalne. „Szczególnie niebezpieczne są grzyby trujące, które mogą stać się przyczyną śmiertelnych zatruć pokarmowych. Aby uniknąć tak poważnych zagrożeń dla życia i zdrowia, należy zbierać tylko te grzyby, które dobrze znamy. Jest to jedyny sposób uniknięcia tragicznych konsekwencji spożycia grzybów trujących” – zaznaczono.
Na co więc zwracać szczególną uwagę?
Podstawowe zasady bezpiecznego grzybobrania
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Łodzi na swojej stronie internetowej opublikowała listę zasad, które pozwolą uniknąć zatrucia grzybami. O czym należy pamiętać wybierając się na grzybobranie?
– Należy zbierać wyłącznie te grzyby, co do których nie mamy jakichkolwiek wątpliwości, że są jadalne (warto korzystać z atlasów).
– Należy zbierać wyłącznie grzyby wyrośnięte i dobrze wykształcone, gdyż młode owocniki, bez wykształconych cech danego gatunku są najczęściej przyczyną tragicznych pomyłek.
– Początkujący grzybiarze powinni zbierać wyłącznie grzyby rurkowe, ponieważ w tej grupie nie ma grzybów śmiertelnie trujących i jest dużo mniejsze ryzyko zatrucia.
– Należy unikać błędnych metod rozpoznawania gatunków trujących (zabarwienie cebuli podczas gotowania, ciemnienie srebrnej łyżeczki, gorzki smak – gatunki śmiertelnie trujące, jak np. muchomor zielonawy – sromotnikowy, mają przyjemny, słodkawy smak).
– Należy zbierać grzyby do przewiewnych koszyków, w żadnym przypadku do foliowych reklamówek, ponieważ powodują one zaparzanie i przyspieszają psucie grzybów.
– Nie należy przechowywać świeżych grzybów ani potraw z grzybów zbyt długo.
– Nie należy zbierać grzybów w okolicach skupiska odpadów, tj. przy zakładach produkcyjnych, jak również rosnących w rowach lub na skraju lasu oraz przy drogach o dużym natężeniu ruchu – grzyby wchłaniają ze swego otoczenia metale ciężkie i inne zanieczyszczenia.
– Nie należy zbierać i niszczyć grzybów niejadalnych i trujących, gdyż wiele z tych gatunków jest pod ochroną i stanowią one część ekosystemu.
– W razie wątpliwości, czy zebrane grzyby są trujące czy jadalne, można skorzystać z bezpłatnej porady w stacjach sanitarno-epidemiologicznych. Jeżeli nie ma pewności, czy grzyb jest jadalny – nie należy ryzykować.
Jakich grzybów unikać?
Muchomor sromotnikowy (zielonawy)
Jednym z najgroźniejszych gatunków w Polsce, który powoduje ok. 90 proc. zatruć i około 50 proc. wszystkich zgonów spowodowanych grzybami w Polsce, jest muchomor sromotnikowy (zielonawy). To grzyb tak toksyczny, że nawet próba smakowa może spowodować silne zatrucie. Objawy zatrucia występują dopiero 2–3 dni po spożyciu – wówczas na skuteczne leczenie jest już najczęściej za późno. Jego charakterystyczną cechą są widoczne „kołnierzyki” w miejscu, gdzie trzonek wychodzi z ziemi, oraz tuż przy kapeluszu. Ma przyjemny słodkawy zapach i niezwykle często mylony jest z jadalnymi kaniami czy gąskami.
Muchomor zielonawy
Muchomor czerwony
Muchomor czerwony to jeden z najbardziej rozpoznawalnych grzybów. Jest bardzo silnie trujący, a jego spożycie może powodować halucynacje. W porównaniu do muchomora sromotnikowego objawy zatrucia pojawiają się już po 15 minutach. Grzyb ten najczęściej występuje w nizinnych, liściastych lasach. Śmiertelność w zatruciach tym grzybem wynosi 2–5 proc. Mimo charakterystycznego wyglądu wciąż często dochodzi do zatruć tym grzybem. Ofiarami są najczęściej małe dzieci.
Muchomor czerwony
Strzępiak ceglasty
Strzępiak ceglasty to bardzo popularny grzyb, który rośnie nie tylko w lasach, ale i w miejskich parkach lub na łąkach. Młode owocniki mają białawy kolor kapelusza. Po 3–7 dniach kolor zamienia się na różowo-czerwony. Jego cechą charakterystyczną jest czernienie po zerwaniu. Grzybiarze mylą go z jadalną majówką wiosenną. To grzyb silnie trujący – spożycie kilku owocników może prowadzić do śmierci.
Strzępiak ceglasty
Olszówka (krowiak podwinięty)
To grzyb, który spowodował już w Polsce wiele zatruć i zgonów. W wielu regionach naszego kraju panuje przekonanie, że jest to grzyb jadalny po odpowiednim przyrządzeniu, ale jest to nieprawda. Zjedzenie go na surowo bądź spożywanie go w krótkich odstępach czasu może doprowadzić do śmierci. Ze względu na swój wygląd bywa mylony z jadalnymi gatunkami rydza. Rydz w porównaniu do olszówki nie ma jednak podwiniętego kapelusza. Ma także nieco inny odcień blaszek. Olszówka ma też – w przeciwieństwie do rydza – kwaskowy smak i zapach.
Krowiak podwinięty
Oprócz wyżej wymienionych trujących grzybów, w Polsce wyróżniamy także między innymi takie, jak:
– Muchomor jadowity (Amanita virosa)
– Muchomor wiosenny (Amanita verna)
– Piestrzenica kasztanowata (Guromitra esculenta)
– Borowik szatański (Rubroboletus satanas)
– Borowik purpurowy (Rubroboletus rhodocanthus)
– Zasłonak rudy (Cortinarius orellanus)
– Maślanka wiązkowa (Hypholoma fasciculare)
Należy pamiętać, że do zbierania grzybów należy podchodzić bardzo odpowiedzialnie. Poniżej zamieszczamy grafiki edukacyjne przygotowane przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Łodzi, które pomogą uniknąć zatrucia grzybami.
