Usługa Monitoringu Atmosfery Copernicus (CAMS) opublikowała swoją coroczną ocenę jakości powietrza w Europie na rok 2024. Raport ten wykorzystuje zaawansowane techniki modelowania i pomiary referencyjne z państw członkowskich UE. Zapewnia on zaktualizowany przegląd poziomów zanieczyszczeń, ich pochodzenia i zmian w porównaniu z ostatnią dekadą. Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB) wyciągnął szereg wniosków, które są szczególnie istotne z polskiego punktu widzenia.
Według raportu CAMS, jakość powietrza w całej Europie uległa ogólnej poprawie, choć w niektórych regionach nadal przekracza dopuszczalne progi zanieczyszczenia. Pomimo wyjątkowo upalnego lata w Europie, w 2024 roku nie odnotowano znaczącego wzrostu poziomu ozonu, z wyjątkiem południowo-wschodnich regionów kontynentu, gdzie istotną rolę odegrała słoneczna i ciepła pogoda. W Polsce i Europie Środkowej poziom ozonu utrzymywał się na umiarkowanym poziomie.
W 2024 roku poziom dwutlenku azotu (NO₂) był niższy niż w większości lat ostatniej dekady. Podwyższone stężenia tego zanieczyszczenia nadal występują w dużych ośrodkach miejskich i strefach przemysłowych, zwłaszcza na Górnym Śląsku. Jednocześnie w całej Europie, w tym w Polsce, zmniejszył się poziom pyłu zawieszonego PM2,5 i PM10, co przypisuje się korzystnym warunkom pogodowym i zmniejszeniu emisji, zwłaszcza z sektora ogrzewania mieszkaniowego.
„W Polsce obserwujemy również pozytywny trend w zakresie redukcji emisji pyłów zawieszonych i tlenków azotu. Dane CAMS potwierdzają, że inicjatywy mające na celu poprawę jakości powietrza – takie jak modernizacja systemów grzewczych, wspieranie transportu niskoemisyjnego i regulacja emisji przemysłowych – przynoszą pozytywne rezultaty. Nadal jednak konieczne są zdecydowane działania, szczególnie na poziomie lokalnym, aby dostosować się do nowej dyrektywy w sprawie jakości powietrza” – podkreśla dr Joanna Strużewska, kierownik Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu w Instytucie Ochrony Środowiska – Państwowym Instytucie Badawczym, który realizuje projekt CAMS NCP.
Raport podkreśla również genezę i trendy siedmiu najpoważniejszych zdarzeń związanych z zanieczyszczeniem powietrza w 2024 roku. Do zdarzeń tych należały zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM2,5 związane z transportem transgranicznym i lokalnymi pożarami domów, które dotknęły Polskę, Węgry i Czechy. Ponadto odnotowano dwa poważne przypadki napływu pyłu znad Sahary, które miały miejsce w styczniu i na przełomie marca i kwietnia. Szczególnie wiosenne zdarzenie było niezwykłe ze względu na swój zasięg, prowadząc do rekordowej liczby przekroczeń stężeń pyłu PM10 w Europie Środkowej. Istotne były również wyjątkowo poważne pożary lasów w Portugalii, które miały minimalny wpływ na jakość powietrza w innych częściach Europy. Dym unosił się w górne warstwy atmosfery, docierając do Hiszpanii i południowej Francji, ale nie miał znaczącego wpływu na jakość powietrza w warstwie przyziemnej.
„Należy zauważyć, że w czterech z ostatnich pięciu lat – 2020, 2022, 2023 i 2024 – odnotowano niskie poziomy PM2,5. Może to sugerować długoterminowy trend spadkowy, napędzany nie tylko warunkami pogodowymi, ale także postępem technologicznym w sektorze ciepłowniczym. Jednak pomimo obiecującego kierunku zmian, nadal istnieją istotne wyzwania. Największe aglomeracje miejskie i regiony o dużej koncentracji przemysłu ciężkiego i produkcji energii są szczególnie dotknięte emisją zanieczyszczeń. W tych lokalizacjach stale wysokie lokalne emisje w połączeniu z niekorzystnymi warunkami przestrzennymi i meteorologicznymi często prowadzą do przekroczeń standardów jakości powietrza. Wskazuje to, że chociaż ogólny trend jest obiecujący, dalsze działania – regulacyjne, technologiczne i edukacyjne – są niezbędne dla zapewnienia trwałej poprawy jakości powietrza, która, jak wiemy, nie ogranicza się do granic geograficznych” – dodała dr hab. inż. Joanna Strużewska, kierownik Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu w IOŚ-PIB, zaangażowana w projekt CAMS NCP.
Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, jako krajowy ośrodek badawczy zajmujący się modelowaniem jakości powietrza, podkreśla rosnące znaczenie współpracy międzynarodowej w identyfikacji źródeł zanieczyszczeń i udostępnianiu danych. W ramach europejskiego programu Copernicus, CAMS oferuje nie tylko analizy, ale także narzędzia wspierające skuteczną politykę środowiskową.
Pełny raport jest dostępny pod adresem: https://atmosphere.copernicus.eu/sites/default/files/2025-07/CAMS-AnnualReport-2024.pdf
REKLAMA: REKLAMA: REKLAMA:
