Pytaliśmy o transfery pieniężne obywateli do Skarbu Państwa z tytułu podatków, to teraz zajmujemy się przelewami w drugą stronę, czyli przedstawiamy zdanie komitetów wyborczych na temat dodatkowych emerytur, powiększonego 500+ czy dopłat do mieszkań. Budżet państwa nie jest z gumy, więc pytamy również o deficyt. Odpowiedzi nie są jednoznaczne, chociaż w przypadku podatku katastralnego tzw. rentierzy chyba mogą spać spokojnie.
To druga odsłona serii publikacji Bankier.pl, gdzie pokazujemy, jak komitety wyborcze, którym sondaże dają największe szanse na wejście do Sejmu, zapatrują się na szereg kwestii związanych z polityką państwa. W części pierwszej pt. „Nowe stawki PIT i VAT, wyższa kwota wolna i dobrowolny ZUS” prezentowaliśmy odpowiedzi na zadane przed redakcję pytania dotyczące podatków i prowadzenia działalności gospodarczej.
Teraz skupiamy się na zadłużeniu państwa, kwestiach socjalnych, jak dodatkowe emerytury i transfery z tytułu posiadania dzieci, oraz podejściu polityków do rynku nieruchomości, w tym przede wszystkim utrzymania „Bezpiecznego kredytu 2%” – czyli rozwiązania, które wspiera nie tylko plany zakupu pierwszego własnego "M", ale też istotnie pomoga branży deweloperskiej.
Długi i limity finansów publicznych
Na początek odpowiedzi dotyczące zadłużania państwa. Przypominamy, że pytania pochodzą z ankiety Bankier.pl, którą na początku września rozesłaliśmy do pięciu komitetów wyborczych. Tylko PiS oraz Trzecia Droga nie odniosły się do interesujących nas kwestii, zatem ich stanowiska pochodzą z oficjalnych programów, wypowiedzi najważniejszych polityków czy zostały przedstawione np. w debacie wyborczej "Pulsu Biznesu".
| Gospodarka budżetowa, przywileje socjalne, nieruchomości | |||
|---|---|---|---|
| Zadłużenie państwa | |||
| Ile powinien wynosić deficyt całego sektora publicznego (tj. budżetu państwa i wszelakich funduszy i agend rządowych) według metodologii UE (w stosunku do PKB) dla Polski? | Czy popieracie postulat zrównoważenia finansów państwa? (tj. sytuacji gdy wydatki mają pełne pokrycie w dochodach podatkowych). | Czy poparlibyście wprowadzenie ustawowego kwotowego limitu zadłużenia państwa? | |
| PiS | "Zadłużenie Polski jest jednym z niższych, w proporcji do PKB, w Europie, i takim, które spada w proporcji do PKB" – mówił na początku lipca premier Mateusz Morawiecki. | Brak szczegółowej odpowiedzi co do samego poparcia, nastomiast polityka partii rządzącej w dużej mierze jest finansowana długiem, dlatego takie planownie wydatków, które znajduje pokrycie w dochodach budżetu, jest mało realne, chociaż jego plan na 2020 r. zakładał brak deficytu, co skutecznie pokrzyżowała jednak pandemia COVID19. | Partia rządząca w tej materii zaporoponowała wyłączenie wydatków na obronność spod konstytsucyjnego limitu zadłużenia wynoszącego 60% w relacji do PKB |
| KO | KO respektuje procedury budżetowe oraz poziom zadłużenia wynikający z Konstytucji RP. Prawdziwy stan finansów państwa poznamy dopiero wtedy, gdy PiS przestanie rządzić. W ciągu pierwszych 100 dni rządzenia opublikujemy Białą Księgę finansów publicznych |
KO jest przeciwna wyprowadzaniu wydatków poza budżet i demokratyczną kontrolę parlamentu. Po pierwsze należy przywrócić przejrzystość wydatków państwa, aby ocenić ich stan, a dopiero później dyskutować o ich możliwym zrównoważeniu. |
Utrzymania przepisów obecnie istniejących w Konstytucji i ich realnego respektowania – również w kwestii limitów zadłużenia państwa. Wymaga to odejścia od obecnej polityki wyprowadzania wydatków poza budżet i kontrolę demokratyczną. |
| Trzecia Droga | Wśród postulatów Trzeciej Drogi brak jest szczegółowych odniesień do tego wskaźnika. | Brak szczegółowej odpowiedzi | Brak deklaracji |
| Konfederacja | Docelowo 0 zł (oryginalna odpowiedź Komitetu, przyp. red) | Tak | TAK, w docelowej wysokości 0 zł i z zachowaniem wyjątków (wojny, kryzysy gospodarcze). |
| Nowa Lewica | Zgodnie z obecnymi regulacjami, potrzebami inwestycyjnymi i koniunkturą gospodarczą. | Polityka gospodarcza państwa powinna mieć charakter antycykliczny. W czasach prosperity należy dążyć do równoważenia budżetu. W czasach spowolnienia lub recesji państwo powinno aktywnie inwestować nie rezygnując z emisji długu. | Nie |
Jeśli chodzi o zadłużenie państwa, to największa partia opozycyjna przewiduje dokonanie przeglądu finansów publicznych i publikację tzw. Białej Księgi. Ma to związek z polityką obecnego rządu dotyczącą tworzenia pozabudżetowych funduszy dysponujących miliardami złotych publicznych pieniędzy. Według wyliczeń Polskiego Instytutu Ekonomicznego w 2022 r. w ten sposób sfinansowano wydatki w wysokości ok. 320 mld zł.
Czas pandemii przyczynił się do rozpowszechnienia stosowania tego narzędzia także w innych krajach UE, ale coraz więcej mówi się o potrzebie stworzenia uniwersalnej metodologii ich kategoryzowania przez Eurostat lub Komisję Europejską, by móc dokonywać wiarygodnych porównań międzynarodowych. Faktem jest, że w Polsce na koniec 2022 r. relacja długu całego sektora finansów publicznych (czyli EDP; także instytucji i samorządów, według metodologii unijnej) do PKB wyniosła 49,1% wobec średniej dla UE na poziomie 84%.
MF
To, co jest, i jeszcze więcej
W obszarze kwestii socjalnych, a przede wszystkim utrzymania największych programów dotyczących emerytów i wsparcia rodzin z dziećmi, przekaz płynący od dwóch partii prowadzących według sondaży w wyścigu wyborczym jest za utrzymaniem zarówno 13. i 14. emerytur oraz świadczenia 500+ (niedługo już 800+).
| Kwestie socjalne | |||
|---|---|---|---|
| Czy utrzymacie/zlikwidujecie/zmienicie zasady wypłaty 13. i 14. emerytury? | Czy utrzymacie/zlikwidujecie/zmienicie 800+ i inne zasiłki socjalne wprowadzone w latach 2016-23? | ||
| PiS | Utrzymanie dotychczaasowej polityki w tym zakresie. | Utrzymanie i wprowadzenie kolejnych, jak m.in. darmowe bilety kolejowe dla seniorów, "Bon szkolny — poznaj Polskę", czyli finansowanie wycieczek szkolnych uczniów, czy darmowy kurs prawa jazdy dla uczniów szkół średnich. Polityka partii rządzącej skoncentrowana jest przede wszystkim na sprawach socjalnych. Problemy społeczne, są rozwiązywane "zasypywaniem" ich publicznymi pieniędzmi. Realizacja konstytucyjnej zasady społecznej gospodarki rynkowej w takim wydaniu jest przykładem raczej skrajnego interwencjonizmu, aniżej wyrównywania szans w ramach wolnorynkowych mechanizmów. Kolejne tranfery i dotacje jak np. na zakup blisko 400 tys. laptopów, czy obietnice np. darmowego kursu prawa jazdy, przy jednoczesnym funkcjonowaniu wypłat 800+, pozwalajacych sfinansować tego typu wydatki, stawia pytania o rzeczywistych benficjentów rządowych programów i pomysłów oraz model "kupowania głosów wyborców". | |
| KO | Koalicja Obywatelska utrzyma prawo do 13. i 14. emerytury | Koalicja Obywatelska utrzyma wypłatę świadczeń, które zostały już przyznane. Uważamy, że należy przywrócić zaufanie obywateli do państwa i przewidywalności jego polityki. | |
| Trzecia Droga | "To zależy. Proponujemy Polskę gospodarną, która świadczenia socjalne przyznaje potrzebującym, a nie wszystkim" – w odpowiedzi komitetu na pytanie "Parkietu" o kwestie transferów pieniężnych. | "To, co zostało dane, nie zostanie odebrane" – powiedział Kosiniak-Kamysz, z kolei Szymon Hołownia w Radiu Zet pwoiedział, że "poważnie trzeba będzie się zastanowić nad wycofaniem świadczenia 800+, a te środki zainwestować w edukację, żłobki i ochronę zdrowia". Dla "Parkietu" komitet odpowiedział, że program 500+ powinien pozostać bez zmian jako świadczenie, ale jego podniesienie do 800+ to działanie proinflacyjne. | |
| Konfederacja | Zlikwidujemy | Zlikwidujemy 300+ i inne zasiłki socjalne wprowadzone w ostatnich latach. Wycofamy podniesienie 500+ do 800+. | |
| Nowa Lewica | Wprowadzimy stały mechanizm drugiej waloryzacji rent i emerytur we wrześniu, w przypadku gdy w pierwszej połowie roku inflacja przekracza 5%. | Wprowadzimy mechanizm ich ustawowej waloryzacji. | |
Likwidacji dodatkowych emerytur domaga się Konfederacja, tak samo jak programu 300+ (chodzi o świadczenia na każde dziecko rozpoczynające rok szkolny). Lewica mówi o waloryzacjach, a Trzecia Droga nie prezentuje jasnego przekazu w tej materii – przynajmniej jeśli chodzi o wypowiedzi jej liderów, a tym bardziej ogólny zestaw postulatów.
Jeszcze tańszy kredyt, milion mieszkań i wielka modernizacja
Nie mogło się obyć bez pytań o rynek nieruchomości, który od zawsze jest jednym z kluczowych punktów każdej kampanii wyborczej. Tylko w ostatnich latach realizowane były programy „Mieszkanie dla młodych”, Mieszkanie Plus” czy obecnie trwające „Bezpieczny kredyty 2%” i „Konto Mieszkaniowe”. Obiecywano kiedyś budowę nawet 3 milionów mieszkań, ale teraz wśród ambitnych planów pojawiają się liczby o wiele mniejsze: 1 milion deklaruje Trzecia Droga, a 300 tys. na wynajem chce wybudować Lewica w ramach Krajowego Programu Mieszkaniowego.
| Nieruchomości | |||
|---|---|---|---|
| Czy zamierzacie zmienić obecne zasady opodatkowania nieruchomości? (Jeśli tak, to w jaki sposób?). Czy poparlibyście podatek katastralny? (Jeśli tak, to na jakich zasadach). | Czy zamierzacie utrzymać preferencyjne kredyty na zakup nieruchomości? ("Kredyt 2%"). Czy przewidujecie jakieś inne metody subsydiowania branży deweloperskiej? | ||
| PiS | Panująca narracaj sugeruje, że obecny rząd nie planuje tego rodzaju rozwiązań. Swego czasu Prezes Kaczyńki stwierdził: "PiS gwartantuje, że nie będzie podatku katastralnego w Polsce". | Będziemy kontynuować program „Pierwsze mieszkanie”. W szczególności dzięki instrumentowi „Kont Mieszkaniowych” – informuje program PiS. Kontynuacja programu „Bezpieczny kredyt 2%”. Rozwijanie programu budownictwa socjalnego i komunalnego oraz społecznego budownictwa czynszowego. Program modernizacji budynków z tzw. wielkiej płyty. Program "dom bez formalności", czyli derugulacja prawa budowlanego, pozwlającego wnosić domy jednorodzinne bez pozwolenia także powyżej 70 m2. | |
| KO | Nie, nie planujemy zmian w podatku od nieruchomości. | Koalicja Obywatelska zamierza wprowadzić istotne zmiany w polityce mieszkaniowej, które pozwolą na zwiększenie podaży mieszkań. Uwolnimy grunty znajdujące się w posiadaniu SSP i Krajowego Zasobu Nieruchomości. Przeznaczymy 10 mld zł na remonty i rewitalizację pustostanów w zasobach samorządów. Przeznaczymy także 3 mld złotych rocznie na dofinansowanie nowych projektów w modelu TBS oraz remont i powiększenie miejskich zasobów mieszkaniowych. Wprowadzimy kredyt z oprocentowaniem 0% na zakup pierwszego mieszkania. Wprowadzimy 600 zł dopłaty na wynajem mieszkania dla młodych. | |
| Trzecia Droga | Lider Trzeciej Drogi, Władysław Kosiniak-Kamysz kilka razy mówił, że "nigdy nie zgodzi się na wprowadzenie tego podatku" | Mieszkania w dobrej cenie oraz „Akademik za złotówkę” dla studentów spoza wielkich miast. W ciągu jednej kadencji Trzecia Droga chce wybudować milion mieszkań. Obiecuje uwolnienie wszystkich nieruchomości z Krajowego Zasobu Nieruchomości, uzbrojenie terenu, przygotowanie i dofinansowanie gmin. | |
| Konfederacja | W obu przypdkach Konfederacja odpowiedziała NIE. | Głosowaliśmy przeciwko "Kredytowi 2%". Chcemy wprowadzić ulgę kredytową polegającą na tym, że każdy kto spłaca kredyt będzie mógł odsetki od niego odpisać od podstawy opodatkowania; będzie to dotyczyć tylko 1 kredytu na mieszkanie. Nie zamierzamy subsydiować branży deweloperskiej | |
| Nowa Lewica | Nie przewidujemy wprowadzenia podatku katastralnego w najbliższej kadencji Sejmu. Poprzez, między innymi, odpowiedzialną politykę podatkową poprawimy opłacalność najmu długoterminowego względem najmu krótkoterminowego. | W latach 2025-2029 zbudujemy w ramach Krajowego Programu Mieszkaniowego (KPM) 300 tys. nowoczesnych mieszkań na tani wynajem. Cały program będzie kosztować 20 miliardów rocznie, z czego 3 mld zł (środki na mieszkalnictwo za lata 2024-2026 pochodzące z unijnej części KPO) pokryją fundusze europejskie. Przyjmiemy zasadę, że mieszkania wybudowane w ramach KPM na stałe pozostaną w zasobie publicznym. Zwiększymy dofinansowanie dla samorządów, które chcą budować mieszkania na wynajem – w przypadku mieszkań komunalnych maksymalna wysokość grantu z BGK wzrośnie z 85% do 100% kosztów budowy. Będziemy rozwijać budownictwo społeczne – stworzymy zachęty, aby gminy przekazywały działki pod inwestycje Towarzystw Budownictwa Społecznego (TBS) i Społecznych Inicjatyw Mieszkaniowych (SIM). Poprawimy warunki finansowania i kredytowania inwestycji w systemie TBS/SIM – samorządy decydujące się na budowę mieszkań społecznych będą mogły pozyskać granty i kredyty z nowo utworzonego Funduszu Budownictwa Społecznego, dzięki którym sfinansują 100% kosztów budowy bez konieczności angażowania środków własnych. Lokatorki i lokatorzy TBS-ów/SIM-ów nie będą już musieli płacić tzw. wkładu partycypacyjnego. Zwiększymy dofinansowanie dla TBS-ów i SIM-ów modernizujących obiekty zabytkowe. | |
Każda z partii ma swój pomysł na wsparcie mieszkalnictwa, a to oznacza, że przyszłość „Bezpiecznego kredytu 2%” w dużej mierze zależy od tego, kto wygra wybory. Największa opozycyjna partia jest w tym zakresie najbardziej szczodra, bo do wyborów idzie ze sztandarowym hasłem „Kredytu 0%” na zakup pierwszego "M". Poza tym obiecuje dopłaty do wynajmu. Konfederacja stawia na ulgi podatkowe i odliczenie kredytowych odsetek od podatku, a Lewica koncentruje się na budownictwie społecznym.
Co do jednego wszystkie komitety są zgodne – wprowadzenie podatku katastralnego, którego wartość zależy od wartości nieruchomości, nie stanie się w Polsce szybko. Każdy odżegnuje się od zmian w podatku od nieruchomości, co wynika zarówno z otrzymanych odpowiedzi, jak i oficjalnych wypowiedzi szefów partii. Rentierzy mogą zatem spać spokojnie, bo państwo, niezależnie przez kogo rządzone, nie sięgnie do ich kieszeni (na razie).
Nieruchomości stają się więc naturalnym łącznikiem z trzecią publikacją przedstawiającą odpowiedzi i zapatrywania komitetów wyborczych na pytania Bankiera dotyczącą inwestowania. Polacy jako aktywa inwestycyjne wybierają właśnie nieruchomości oraz gotówkę na lokacie. Pytamy więc o podatek Belki, kwestie kredytów frankowych, ale dowiemy się także, która partia straciła szacunek i zaufanie do KNF, a która chce stworzyć nowy organ do kontroli prezesów spółek Skarbu Państwa. Te i inne zagadnienia bliskie inwestorom już w środę na Bankier.pl
