Wiceminister klimatu Anita Sowińska ujawniła w rozmowie z Polską Agencją Prasową (PAP), że zamierza zabiegać o włączenie szklanych opakowań jednorazowego użytku do systemu kaucji. Kwestie te zostały pominięte podczas wcześniejszych zmian legislacyjnych, co opóźniło wdrożenie systemu do 1 października tego roku.
Od 1 października obowiązujące w Polsce przepisy zobowiążą duże sklepy detaliczne o powierzchni powyżej 200 metrów kwadratowych do przyjmowania pustych pojemników i zwrotu kaucji. Mniejsze placówki zachowają możliwość pobierania kaucji, ale będą mogły zdecydować, czy chcą uczestniczyć w zbiórce. Inicjatywa początkowo obejmuje trzy kategorie opakowań: butelki plastikowe (do 3 litrów), puszki metalowe (do 1 litra) oraz szklane butelki wielokrotnego użytku (do 1,5 litra), a ta ostatnia zostanie dodana od 1 stycznia 2026 roku.
W związku z tym butelki szklane jednorazowego użytku pozostają wyłączone z obowiązkowych opłat kaucyjnych. Producenci napojów obecnie sami definiują, czy pojemniki są jednorazowego, czy wielokrotnego użytku.
„Włączenie szkła jednorazowego do systemu pozostaje możliwe w przyszłości i będę aktywnie zabiegać o tę propozycję. Niemniej jednak, akceptacja nie jest gwarantowana, ponieważ konieczne są konsultacje z interesariuszami” – powiedziała PAP Sowińska.
Wiceminister zauważył, że podczas prac nad ustawą o kaucji, przed jej zatwierdzeniem przez prezydenta w 2023 roku, mniejsi detaliści opowiadali się za wykluczeniem szkła jednorazowego użytku, powołując się na trudności logistyczne związane z obsługą takich opakowań. Te uwagi doprowadziły do ich wykluczenia.
Odpowiadając na pytanie, czy rozszerzenie systemu o szkło jednorazowego użytku będzie wymagało kolejnej nowelizacji ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, Sowińska wspomniała, że trwają obecnie oceny tej kwestii.
„Operatorzy zarządzający systemem depozytów mogliby samodzielnie zająć się tą kwestią” – dodała.
Jednorazowe opakowania szklane zostały pominięte nawet podczas nowelizacji w 2024 roku, wprowadzonej przez nowy rząd . Paweł Marciniak z Departamentu Edukacji i Komunikacji MEN wyjaśnił PAP, że detaliści podtrzymali swoje stanowisko w tej sprawie.
„Moim priorytetem jest zwiększenie popularności szkła wielokrotnego użytku i promowanie ujednoliconych opakowań” – powiedziała Sowińska w wywiadzie.
Ministerstwo podkreśla na swojej stronie internetowej, że „szkło nadające się do ponownego wykorzystania ma kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym”, podkreślając wagę rozszerzenia jego wykorzystania.
Jedna butelka wielokrotnego użytku może zastąpić około 20 butelek jednorazowego użytku. W Niemczech średnio 45 cykli ponownego użycia przypada na jedną butelkę, podczas gdy w Finlandii po około 33 napełnieniach przed recyklingiem.
Kaucja wyniesie 50 groszy za butelki plastikowe i puszki metalowe oraz 1 złoty za szklane pojemniki wielokrotnego użytku. Opakowania produktów mlecznych, takich jak mleko czy jogurty, zostały zwolnione z tego obowiązku po apelach branży podczas nowelizacji przepisów w 2024 roku.
System kaucji ma na celu zmniejszenie ilości odpadów komunalnych i podniesienie wskaźników recyklingu.
Producenci napojów będą płacić kaucję za każde opakowanie wprowadzone na rynek, która będzie zwracana konsumentom bez paragonów za pośrednictwem automatów zwrotnych lub punktów odbioru ręcznego. Kwalifikujące się opakowania muszą być nienaruszone, puste i posiadać widoczne kody kreskowe.
Nieodebrane depozyty zostaną wykorzystane do sfinansowania działalności systemu, zachęcą do dokonywania zwrotów i zwiększą wykorzystanie materiałów pochodzących z recyklingu w produkcji.
Lata prac legislacyjnych zakończyły się przyjęciem w 2023 roku przepisów dotyczących depozytów, choć eksperci branżowi wskazali luki wymagające dostosowań. Po wyborach Ministerstwo nadało priorytet nowelizacji tych przepisów.
Bartłomiej P. Pawlak (PAP)
bpk/ malk/ mhr/ pel/
