Brak wykonania obowiązkowych przeglądów domu jednorodzinnego może skutkować odmową wypłaty odszkodowania z polisy mieszkaniowej. Nie wszyscy ubezpieczyciele są jednak tak restrykcyjni.
Co roku w sezonie grzewczym krajowe media przypominają właścicielom domów o obowiązkach związanych z oczyszczaniem kominów. Warto jednak wiedzieć, że obowiązki właściciela domu jednorodzinnego są znacznie szersze. Zakładają one między innymi konieczność wykonywania okresowych przeglądów instalacji elektrycznej, gazowej i przewodów kominowych. Wielu właścicieli domów niestety nie wie o tych wymaganiach albo świadomie je lekceważy. Konsekwencje takiej sytuacji mogą być bardzo poważne w obliczu szkody. Chodzi o możliwą odmowę wypłaty odszkodowania przez zakład ubezpieczeń.
Eksperci największej w Polsce multiagencji ubezpieczeniowej Unilink wyjaśniają, kiedy dokładnie ubezpieczyciel może zastosować tak surową sankcję. Należy również zwrócić uwagę, że nie w każdym towarzystwie konsekwencje braku wykonania przeglądów są tak samo dotkliwe.
Ubezpieczyciele nie wymagają więcej, niż określają przepisy
Politykę firm ubezpieczeniowych można lepiej zrozumieć, znając przepisy, które zobowiązują właścicieli domów jednorodzinnych do dbałości o stan budynku. Chodzi w pierwszej kolejności o artykuł 62 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414). Wskazuje on, że właściciel domu powinien zlecić osobie posiadającej odpowiednie uprawnienia coroczną kontrolę instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych). Z kolei raz na 5 lat powinna być wykonywana:
- kontrola polegająca na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego (domu), estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia;
- kontrola instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów.
Kolejne wymagania dla właścicieli domów przedstawia Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. (Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719). Mówi ono o konieczności usuwania zanieczyszczeń z przewodów dymowych i spalinowych w okresach ich użytkowania:
- co najmniej raz na 3 miesiące – jeśli te przewody prowadzą od palenisk opalanych paliwem stałym (węgiel, drewno itd.);
- co najmniej raz na 6 miesięcy – w razie stosowania paliwa gazowego lub płynnego.
Dodatkowo trzeba usuwać zanieczyszczenia z przewodów wentylacyjnych co najmniej raz w roku, o ile większa częstotliwość nie jest wymagana przez okoliczności. „W przypadku domów jednorodzinnych przepisy są bardziej liberalne, ponieważ nie wymagają, aby oczyszczanie przewodów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych było wykonywane przez osoby posiadające kwalifikacje kominiarskie” – zaznacza Andrzej Prajsnar, ekspert multiagencji ubezpieczeniowej Unilink.
Związek między zaniedbaniem i szkodą musi być wyraźny?
Polityka ubezpieczycieli polegająca na wprowadzaniu wyłączeń ochrony związanych z nieprzeprowadzaniem przeglądów lub wymaganych czynności konserwacyjnych nie oznacza, że w każdej sytuacji zaniedbanie właściciela domu będzie skutkowało odmową wypłaty odszkodowania. Warto w tym kontekście powołać się na niedawne postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2024 r. (sygnatura akt: I CSK 1396/23). Czytamy w nim, że: „Do zastosowania sankcji w postaci wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela w razie niedopełnienia powinności podejmowania działań zapobiegających ryzykom ubezpieczeniowym wystarcza ustalenie, że niedopełnienie jej zwiększało ryzyko wypadku ubezpieczeniowego”.
Bardziej korzystne dla poszkodowanego stanowisko prezentuje np. Wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 30 stycznia 2007 r. (sygn. akt: XVII Amc 30/06). Czytamy w nim, że: „zastosowanie tak surowej sankcji jak odmowa wypłaty odszkodowania, czy też zmniejszenie jego wysokości, każdorazowo warunkowane być musi istnieniem związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy niedopełnieniem obowiązku a zaistnieniem szkody”.
O koniecznym związku między zaniedbaniem i szkodą mówią też często Ogólne Warunki Ubezpieczeń (OWU) dla polis mieszkaniowych. Wątpliwości nie wzbudza fakt, że brak wymaganych przeglądów może skutkować długim sporem sądowym. „Przykładem takiego sporu zakończonego na niekorzyść właściciela domu zupełnie zniszczonego po wybuchu gazu była sprawa, którą rozstrzygnął Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30 stycznia 2018 r. (sygn. akt: I ACa 721/17)” – podaje Andrzej Prajsnar.
Jednak nie każde towarzystwo ukarze za brak przeglądów
Dobrą wiadomością dla właścicieli domów wydaje się fakt, że nie wszyscy ubezpieczyciele przewidują najostrzejsze możliwe sankcje za brak wykonania obowiązkowych przeglądów. Potwierdza to poniższa tabela zawierająca wyniki analizy OWU, czyli Ogólnych Warunków Ubezpieczenia. W porównywanej grupie 16 produktów znajdziemy OWU od zakładów ubezpieczeniowych, dla których zaniedbania związane z brakiem wykonania obowiązkowych przeglądów nie mają znaczenia (czasem pod dodatkowym warunkiem), a także ubezpieczycieli, którzy w obliczu uchybień przyznają poszkodowanemu tylko określoną procentowo wysokość odszkodowania.
Bardziej liberalne podejście części ubezpieczycieli nie oznacza, że można swobodnie lekceważyć przepisy. „Pamiętajmy, że w grę wchodzi przede wszystkim bezpieczeństwo domowników” – podkreśla Beata Borkowska, ekspertka multiagencji ubezpieczeniowej Unilink.
Warto też podkreślić, iż poniższa tabela przedstawia stan z połowy grudnia 2024 r. To ważna uwaga, ponieważ zakłady ubezpieczeniowe co pewien czas zmieniają stosowane zasady ochrony. Czasem dotyczy to również wyłączeń odpowiedzialności. „Jeżeli nie mamy czasu lub ochoty na analizowanie wspomnianych wyłączeń oraz innych kluczowych aspektów ochrony, to można skorzystać z pomocy agenta ubezpieczeniowego” – podsumowuje Borkowska.
|
Zasady ochrony domu jednorodzinnego wobec braku wykonania obowiązkowych przeglądów u wybranych ubezpieczycieli |
|
|---|---|
|
Nazwa ubezpieczyciela/ nazwa ubezpieczenia |
Zasady ochrony związane z przeglądami |
|
Allianz/Mój Dom |
Brak przeglądów domu lub brak czyszczenia przewodów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych, skutkuje wyłączeniem odpowiedzialności. „Ubezpieczony ma obowiązek zapewnić, aby przedmiot ubezpieczenia był zgodny z przepisami przeciwpożarowymi i prawem budowlanym, w tym posiadał aktualne przeglądy techniczne.” |
|
Balcia/House Combo |
Brak przeglądów domu lub brak czyszczenia przewodów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych, skutkuje wyłączeniem odpowiedzialności. „Ponadto jesteś zobowiązany: 1) przestrzegać powszechnie obowiązujących przepisów prawa w zakresie użytkowania i utrzymania mienia, w szczególności przepisów prawa budowlanego, o ochronie przeciwpożarowej, budowy i eksploatacji urządzeń technicznych oraz wykonywaniu dozoru technicznego nad tymi urządzeniami” |
|
Compensa/Compensa Rodzina |
Brak przeglądów domu skutkuje wyłączeniem odpowiedzialności. Wyjątek dotyczy domów w wieku do 40 lat od daty uzyskania pozwolenia na użytkowanie. „Szkody w domach mieszkalnych, których wiek nie przekracza 40 lat od daty uzyskania pozwolenia na użytkowanie, i które nie posiadają wymaganych prawem okresowych przeglądów, o ile miało to wpływ na powstanie lub rozmiar szkody – obowiązujące limity: a) dla domu mieszkalnego – 50% sumy ubezpieczenia, jednak nie więcej niż 150 000 zł, b) dla ruchomości domowych znajdujących się w domu mieszkalnym – 50% sumy ubezpieczenia ruchomości domowych z uwzględnieniem limitów na poszczególne rodzaje ruchomości,” |
|
ERGO Hestia/Ergo 7 |
„Mimo niedopełnienia obowiązku terminowego wykonywania wymaganych przepisami prawa przeglądów urządzeń i instalacji, ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie do wysokości 50% sumy ubezpieczenia domu, którego wiek nie przekracza 50 lat lub niezależnie od wieku domu, jeżeli w ostatnich 20 latach urządzenia i instalacje, których przegląd jest obowiązkowy, zostały wymienione i po wymianie był dokonany ich przegląd lub wymagane prawem pomiary.” |
|
Generali/Generali z myślą o domu i rodzinie |
„W przypadku naruszenia przez ubezpieczonego obowiązku wykonania okresowych przeglądów przewidzianych przez prawo budowlane (dotyczy również braku czyszczenia przewodu kominowego), Generali wypłaci odszkodowanie do pełnej sumy ubezpieczenia, bez względu na wiek budynku.” |
|
InterRisk/Bezpieczny Dom |
Brak przeglądów domu lub brak czyszczenia przewodów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych, skutkuje wyłączeniem odpowiedzialności. „InterRisk nie ponosi odpowiedzialności za szkody spowodowane zaniechaniem obowiązkowych okresowych przeglądów konserwacyjnych i remontów wynikających z przepisów ustawy Prawo budowlane, o ile obowiązki te należały do Ubezpieczającego lub Ubezpieczonego i miały wpływ na powstanie szkody;” |
|
InterRisk/Dom Max |
Od 03.06.2022 TU wprowadziło następującą zmianę w produkcie DOM MAX: „Brak aktualnych przeglądów danego budynku/lokalu ubezpieczonego w InterRisk nie będzie stanowił przesłanki do odmowy przyjęcia odpowiedzialności za szkody, a limit odpowiedzialności IR w takich przypadkach to sumy główne na polisie! Oczywiście należy pamiętać, że przeglądy techniczne budynków są wymagane przez obowiązujące prawo i właściciel jest zobowiązany do ich przeprowadzania zgodnie z harmonogramem oraz posiadania stosownych dokumentów. Nasze działanie w tym zakresie nie zwalnia Klienta z powyższego obowiązku, ale daje mu pewność, że w przypadku szkody InterRisk nie pozostawi go bez pomocy.” |
|
INTER Polska/INTER Lekarz Nieruchomości |
Ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za szkody powstałe na skutek ognia w przypadku naruszenia przez ubezpieczonego obowiązków wykonania okresowych przeglądów przewidzianych przez prawo, o ile brak okresowych przeglądów miał wpływ na powstanie lub rozmiar szkody (wyłączenie stosowane, jeżeli wiek domu mieszkalnego lub mieszkania przekracza 50 lat, w pozostałych przypadkach wypłacane jest do 50% odszkodowania). „INTER Polska nie ponosi odpowiedzialności za szkody powstałe w wyniku ognia w przypadku naruszenia przez Ubezpieczonego obowiązków wykonania okresowych przeglądów przewidzianych przez prawo, o ile brak okresowych przeglądów miał wpływ na powstanie lub rozmiar szkody: – jeżeli wiek domu mieszkalnego, mieszkania przekracza 50 lat, W okresie ubezpieczenia Ubezpieczony jest zobowiązany dokonywać przeglądów okresowych przewidzianych przez prawo to jest instalacji gazowych, elektrycznych i kominowych oraz dokumentować je paragonem, rachunkiem lub protokołem.” |
|
INTER Polska/INTER Lokum |
„INTER Polska odpowiada za szkody, które Ubezpieczony wyrządził w wyniku rażącego niedbalstwa, którego skutkiem jest naruszenia przez Ubezpieczonego obowiązków wykonania okresowych przeglądów przewidzianych przez prawo, o ile brak okresowych przeglądów miał wpływ na powstanie lub rozmiar szkody. INTER Polska nie ponosi odpowiedzialności za szkody powstałe w wyniku: – szkody powstałe na skutek ognia w przypadku naruszenia przez Ubezpieczonego obowiązków wykonania okresowych przeglądów przewidzianych przez prawo, o ile brak okresowych przeglądów miał wpływ na powstanie lub rozmiar szkody: – jeżeli wiek domu mieszkalnego, mieszkania przekracza 40 lat, – w granicach sumy ubezpieczenia dla danego przedmiotu ubezpieczenia i nie więcej niż 50% ustalonej wysokości odszkodowania.’ |
|
Link4/Dom |
Brak przeglądów domu lub brak czyszczenia przewodów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych, skutkuje wyłączeniem odpowiedzialności. „Nie pokrywamy kosztów usług związanych z nieutrzymywaniem ubezpieczonego mienia w należytym stanie technicznym, tzn. niedokonywania jego bieżącej konserwacji, okresowych przeglądów i nieusunięcia uszkodzeń, usterek i awarii.” |
|
PZU/PZU DOM |
W ubezpieczeniu mienia ruchomego ubezpieczyciel odpowiada również za szkody wynikłe w następstwie niewykonania okresowych przeglądów technicznych przewodów kominowych, instalacji gazowej, instalacji elektrycznej, przewidzianych przez prawo budowlane, jeżeli wiek budynku na pierwszy dzień okresu ubezpieczenia nie przekracza 50 lat. „PZU odpowiada również za szkody, które ubezpieczony wyrządził wskutek rażącego niedbalstwa, jeśli szkoda powstała w następstwie: 1) niewykonania okresowych przeglądów technicznych: przewodów kominowych, instalacji gazowej, instalacji elektrycznej, przewidzianych przez prawo budowlane – miejsca, w którym znajduje się ubezpieczone mienie ruchome lub ubezpieczonego: a) domu jednorodzinnego – jeżeli wiek budynku na pierwszy dzień okresu ubezpieczenia nie przekracza 50 lat, b) budynku niemieszkalnego – jeżeli wiek budynku na pierwszy dzień okresu ubezpieczenia nie przekracza 50 lat, c) garażu, który jest budynkiem – jeżeli wiek tego budynku na pierwszy dzień okresu ubezpieczenia nie przekracza 50 lat, d) garażu, który nie jest budynkiem – jeżeli wiek tego garażu na pierwszy dzień okresu ubezpieczenia nie przekracza 50 lat. Wiek tego garażu to różnica pomiędzy rokiem, na który przypada pierwszy dzień okresu ubezpieczenia a rokiem rozpoczęcia użytkowania garażu, e) mieszkania. PZU wypłaca odszkodowanie za powyższe szkody w ubezpieczeniu nieruchomości w granicach sumy ubezpieczenia dla wyliczonych powyżej w lit. a–e przedmiotów ubezpieczenia, nie więcej niż 50% tej sumy ubezpieczenia (limit odpowiedzialności) oraz w ubezpieczeniu mienia ruchomego w granicach sumy ubezpieczenia dla mienia ruchomego, które znajduje się w wyliczonych powyżej w lit. a–e: domu, budynku, garażu, mieszkaniu, nie więcej niż 50% tej sumy ubezpieczenia (limit odpowiedzialności) i nie więcej niż do limitów odpowiedzialności wskazanych w § 12 ust. 1;” |
|
TUW TUW/Bezpieczna Rodzina |
„Ochrona ubezpieczeniowa nie obejmuje odpowiedzialności za szkody w budynkach, budowlach i obiektach ogrodowych wzniesionych lub użytkowanych niezgodnie z przepisami ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, ustawy z dnia 7 lipca 1994r. – Prawo budowlane oraz znajdującym się w nich mieniu” |
|
TUW TUZ/Bezpieczny Dom |
„W przypadku wyboru wariantu ubezpieczenia od wszystkich ryzyk (All Risk), w przypadku niewykonania przeglądów technicznych, badań okresowych lub innych czynności, do wykonania których Ubezpieczony jest zobowiązany powszechnie obowiązującymi przepisami prawa budowlanego (jeśli miało to wpływ na powstanie lub rozmiar szkody skutkujący ograniczeniem lub brakiem odpowiedzialności TUZ Ubezpieczenia) TUZ Ubezpieczenia wypłaci odszkodowanie w granicach sumy ubezpieczenia, nie więcej jednak niż 30 000 zł. Przyjęcie przez TUZ Ubezpieczenia odpowiedzialności na zasadach, o których mowa powyżej dotyczy wyłącznie ubezpieczenia domów jednorodzinnych, mieszkań, garaży wolnostojących oraz budynków gospodarczych, które w chwili powstania szkody nie są starsze niż 40 lat – licząc od daty uzyskania pozwolenia na ich użytkowanie lub w przypadku braku możliwości weryfikacji takiego dokumentu licząc od daty zamieszkania domu, mieszkania lub rozpoczęcia użytkowania garażu wolnostojącego, budynku gospodarczego.” |
|
Uniqa/Twoje Bezpieczne |
Brak przeglądów domu lub brak czyszczenia przewodów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych, skutkuje wyłączeniem odpowiedzialności. „Ubezpieczający lub Ubezpieczony obowiązany jest wykonywać niezwłocznie wszelkie inwestycje i naprawy niezbędne dla utrzymania stanu technicznego mienia na poziomie zapewniającym prawidłowe działanie instalacji, co najmniej w zakresie wynikającym z przepisów prawa.” Sama UNIQA pisze w „Obowiązkach właściciela nieruchomości – nowy materiał informacyjny dla agentów i klientów”: „Brak ważnych kontroli okresowych nieruchomości może być podstawą do odmowy wypłaty odszkodowania.” |
|
Warta/Warta Dom/ |
W przypadku naruszenia przez Ubezpieczonego obowiązków wykonania okresowych kontroli (instalacji gazowej, elektrycznej, kominowej), przewidzianych przez prawo, WARTA wypłaci odszkodowanie w granicach sumy ubezpieczenia, nie więcej niż 150.000 zł. Zasada ta dotyczy ubezpieczonego domu jednorodzinnego, lokalu mieszkalnego, które w chwili powstania szkody nie są starsze niż 40 lat – liczą/c od daty uzyskania pozwolenia na użytkowanie lub w przypadku braku możliwości weryfikacji takiego dokumentu licząc od daty zamieszkania domu jednorodzinnego, lokalu mieszkalnego. |
|
Wiener/Pakiet 4 KĄTY |
Ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody spowodowane przez uszkodzenie lub wadę, które zostałyby ujawnione, gdyby prawidłowo wykonano okresowe lub doraźne kontrole (przeglądy), zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego. |
| Źródło: opracowanie własne Unilink na podstawie OWU (dane z dnia 13 grudnia 2024 r.) | |
