Globalne obawy dotyczące konfliktów handlowych i wahań na rynkach finansowych sprawiają, że Międzynarodowy Fundusz Walutowy jest zaniepokojony trajektorią długu publicznego, który znów gwałtownie rośnie. W związku z tym rządy muszą niezwłocznie ustabilizować swoje finanse publiczne. „Konieczne są natychmiastowe działania” — twierdzą eksperci MFW.
/ 123RF/PICSEL
– Zwiększone ryzyko związane z niepewnością (…) wskazuje na pilną potrzebę podjęcia zdecydowanych kroków w celu zwiększenia przestrzeni fiskalnej i wzmocnienia odporności, która ułatwi zrównoważony wzrost – stwierdził Vitor Gaspar, szef Departamentu Spraw Fiskalnych MFW, podczas konferencji prasowej dotyczącej publikacji „Monitoru Fiskalnego”.
MFW przewiduje, że globalny dług publiczny wzrośnie w tym roku o 2,8 punktu procentowego, czyli ponad dwukrotnie więcej niż prognozowano w zeszłym roku. Spowoduje to wzrost długu powyżej 95% globalnego PKB. Oczekuje się, że ten trend wzrostowy utrzyma się, potencjalnie zbliżając go do 100% PKB do końca dekady — wyższego niż podczas pandemii. Obecnie 34% krajów ma wyższy poziom długu niż przed pandemią.
Reklama
Warto zauważyć, że tuż przed wybuchem pandemii MFW prognozował, że globalny dług publiczny nie przekroczy 90% PKB do końca dekady, chociaż przewidywał wzrost zadłużenia. W rzeczywistości w 59 krajach poziom zadłużenia jest wyższy i rośnie szybciej niż przed pandemią. Co alarmujące, narody te odpowiadają za 80% globalnego PKB. Z kolei w 60 krajach dług jako procent PKB spada od szczytu pandemii, ale ich gospodarki przyczyniają się tylko do 7% globalnego PKB.
– W tych krajach zadłużenie pozostaje znacząco niższe niż w czasie pandemii – zauważył Vitor Gaspar.
Dług publiczny rośnie. „Niepewność polityki handlowej osiągnęła niespotykany dotąd poziom”.
Podstawą prognoz dotyczących szybkich wzrostów długu publicznego są prognozy dotyczące gospodarki światowej i poszczególnych krajów zawarte w „World Economic Outlook”. Ważne jest, aby zauważyć, że prognozy te przewidują spowolnienie wzrostu gospodarczego na świecie do 2,8% w tym roku i do 3% w przyszłym roku. Stanowi to redukcję o 0,5 punktu procentowego w porównaniu do zaktualizowanych prognoz ze stycznia na ten rok i 0,3 punktu procentowego na rok następny. Przyczyną są cła nałożone przez administrację USA na towary importowane i środki odwetowe ze strony partnerów handlowych.
– Biorąc pod uwagę znaczną niepewność polityczną i zmieniającą się sytuację gospodarczą, poziom zadłużenia może wzrosnąć jeszcze bardziej – stwierdził Vitor Gaspar podczas konferencji prasowej.
Dyrektor MFW wskazał ponadto, że scenariusz, w którym dług osiągnie 100% PKB do końca dekady, nie jest najbardziej pesymistyczną perspektywą. W skrajnym przypadku — na podstawie prognoz danych z końca 2024 r. — dług publiczny może wzrosnąć do 117% globalnego PKB w ciągu najbliższych pięciu lat. Byłby to najwyższy poziom od II wojny światowej.
Sam wzrost długu publicznego budzi obawy, ale obecne okoliczności potęgują powagę sytuacji. Co może się wydarzyć? Zmiany w polityce globalnej i wdrożenie (i późniejsze wycofanie) taryf przez rząd USA jeszcze bardziej nasiliły niepewność.
– Niepewność w polityce handlowej gwałtownie wzrosła, zauważył Vitor Gaspar.
Jaki jest wynik? Inwestorzy stają się coraz bardziej niespokojni. Doprowadziło to do większej zmienności na rynkach finansowych, o czym świadczy ostatni wzrost rentowności amerykańskich obligacji skarbowych. Takie warunki mogą prowadzić do wyższych premii za ryzyko wymaganych w innych krajach, szczególnie na rynkach wschodzących, a koszty związane z finansowaniem i refinansowaniem długu mogą znacznie wzrosnąć w tych okolicznościach.
„Istnieją trzy główne źródła ryzyka dla rynków wschodzących: handel, warunki finansowe i ceny towarów (…) Mogą one skutkować zmniejszeniem dochodów i zwiększeniem wydatków, co ostatecznie prowadzi do wzrostu zadłużenia” — wyjaśniła Era Dabla-Norris, dyrektor Departamentu Spraw Fiskalnych MFW.
Bardziej rygorystyczne i nieprzewidywalne warunki finansowe w USA mogą mieć kaskadowy wpływ na rynki wschodzące i gospodarki rozwijające się. Warunki te wpływają również na ceny towarów — ceny w handlu międzynarodowym mogą stać się niższe i bardziej zmienne. Ponadto finansowanie dla krajów o niskich dochodach jest dodatkowo skomplikowane przez redukcję pomocy zagranicznej ogłoszoną przez USA.
Cła Donalda Trumpa zahamowały wzrost gospodarczy. Ma to wpływ na dług publiczny.
Jednocześnie cła USA i działania odwetowe osłabiły perspektywy wzrostu gospodarczego, co odzwierciedlają prognozy WEO. Wolniejszy wzrost przekłada się na niższe dochody budżetowe, co skutkuje zwiększoną potrzebą zadłużenia. Tymczasem finanse publiczne są już pod presją w wielu krajach. Niektóre narody będą zmuszone do zwiększenia wydatków na obronę. Rosnące rentowności w głównych gospodarkach i rozszerzające się spready na rynkach wschodzących jeszcze bardziej komplikują sytuację. Jeśli stopy procentowe będą nadal rosły, niezbędne wydatki społeczne i infrastrukturalne będą narażone na ogromną presję.
– Dochody budżetowe i koszty obsługi długu są zagrożone, zauważył Davide Furceri, szef Departamentu Spraw Fiskalnych MFW.
W tym kontekście wiele krajów staje w obliczu „krytycznych problemów handlowych”
