Wybory samorządowe 2024: terminy, kandydaci, jak głosować na prezydenta i burmistrza?

W wyborach samorządowych 2024 startuje blisko 190 tys. osób. Walczą o mandaty w radach gminy, powiatu, województwa, a w Warszawie także dzielnicy. Wybieramy też wójtów, burmistrzów lub prezydentów. Głosowanie w niedzielę w godz. 7-21, wraz z jego końcem przestanie działać cisza wyborcza.

Wybory samorządowe odbędą się w Polsce 7 kwietnia 2024 roku

Foto: Adobe Stock

– Podczas wyborów samorządowych największą popularnością cieszą się wybory do rad miast czy gmin. W mniejszych miejscowościach ludzie startują, bo się wszyscy znają i liczą na poparcie, a wyborcy na szybsze interakcje. W większych decydują się na udział w wyborach, bo jest większa anonimowość – uważa dr Paweł Stępień, politolog z Uniwersytetu Łódzkiego, ekspert od wyborów samorządowych.

Wybory samorządowe 2024: Koniec najdłuższej kadencji samorządów po 1989 roku

Powoli zbliża się do końca najdłuższa kadencja samorządów po 1989 roku. Po pierwsze po raz pierwszy jest ona nie cztero-, a pięcioletnia, a po drugie poprzedni Sejm zdecydował o dodatkowym jej przedłużeniu.

Stało się tak, ponieważ wybory przełożono z października 2023 roku na wiosnę 2024. Ówczesna większość rządząca (PiS) przekonywała, że chodziło o to, by wybory samorządowe nie zbiegały się z parlamentarnymi. W sumie kończąca się kadencja samorządów trwa prawie 5,5 roku.

Kiedy wybory samorządowe 2024? Ile osób w nich startuje?

W niedzielę 7 kwietnia, odbędą się wybory samorządowe. Polacy pójdą do urn, by wybrać swoich radnych miast i gmin, powiatów czy sejmików, a także wójtów, burmistrzów i prezydentów. W stolicy wybierani będą także dzielnicowi radni.

W całym kraju wybranych zostanie w sumie 39 776 radnych do rad gmin i miast, 6 230 radnych rad powiatów, 552 radnych do sejmików województw.

Z danych Państwowej Komisji Wyborczej wynika, że komitety zgłosiły niemal 200 tys. kandydatów na radnych wszystkich szczebli oraz na włodarzy miast czy gmin.

Najwięcej kandydatów, bo niemal 88 tys., zgłoszono do rad gmin w miejscowościach do 20 tys. mieszkańców. W tych większych jest ich ponad 45 tys. W stolicy dodatkowo 2 565 osób walczyć będzie o mandat radnego dzielnicy.

W Polsce mamy 314 powiatów. O miejsce w radach powiatu stoczy bój niemal 43 tys. osób. W szranki o mandat radnego jednego z 16 sejmików województw staną 5 442 osoby.

Najwięcej kandydatów zgłoszono na Śląsku – 598 i na Mazowszu – 560, a najmniej na Warmii i Mazurach – 236.

Wybory samorządowe 2024: Ile osób walczy o władzę w miastach, miasteczkach i gminach?

W kwietniu w całej Polsce będziemy wybierać też 1548 wójtów, 822 burmistrzów i 107 prezydentów miast. Swój akces w takich wyborach zgłosiło aż 6 689 osób.

Najwięcej, bo aż po dziewięciu chętnych, jest na burmistrza Trzemeszna niedaleko Gniezna oraz na prezydenta Krakowa. W ponad 400 małych miastach i gminach komitety zgłosiły po jednym kandydacie.

W większości dużych miast prezydenci będą walczyć o reelekcje. W przypadku stolic województw są jednak trzy wyjątki: Kraków, Kielce i Olsztyn, choć w tym ostatnim mieście wciąż urzędujący prezydent chce zostać miejskim radnym.

Komisje wyborcze: W Warszawie jest ich ponad 800. A w innych miastach?

Do 18 marca komisarze wyborczy powinni byli powołać obwodowe komisje wyborcze, których zadaniem jest przeprowadzenie głosowania w danym obwodzie głosowania (upraszczając – w danym lokalu wyborczym), czuwanie nad przestrzeganiem prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania, ustalenie wyników i podanie ich do publicznej wiadomości oraz przesłanie do Okręgowej Komisji Wyborczej.

Podział administracyjny Polski

PAP

W Katowicach utworzonych zostało 148 stałych obwodów głosowania i 20 odrębnych obwodów głosowania (szpitale i areszt).

W Warszawie mamy obecnie 847 obwodowych komisji wyborczych, to o 42 więcej niż w październiku.

„Wszystkie obwodowe komisje wyborcze zostały już powołane na ten moment nie było kłopotów z obsadzeniem składu komisji” – zapewnił nas stołeczny ratusz.

Z kolei we Wrocławiu jest 330 obwodowych komisji wyborczych, z czego 301 stałych obwodów głosowania i 29 odrębnych (szpitale, domy pomoce społecznej, zakłady karne i areszty śledcze).

– W mieście będzie więcej o 15 stałych obwodów głosowania niż w ostatnich wyborach parlamentarnych , kiedy było ich 286 – przekazał nam Mikołaj Czerwiński z wrocławskiego ratusza. Dodał, że komisarz wyborczy we Wrocławiu I powołał składy wszystkich komisji obwodowych, w większości w maksymalnych składach. – Powołano ogółem: 3 074 osoby, gdzie składy minimalne wynosiły 1 718 osób, składy maksymalne 3142 osoby. Udało się więc powołać komisje w prawie maksymalnym składzie – mówi wrocławski urzędnik.

W Krakowie głosowanie odbędzie się w 454 komisjach wyborczych, w tym w 411 stałych obwodach głosowania i w 43 obwodach odrębnych (szpitale, DPS-y, zakłady karne).

– Liczba jest podobna jak w przypadku wyborów parlamentarnych. W skład komisji powołano 4 182 osoby. Nie przewidujemy dodatkowego naboru, szkolenia na członków komisji wyborczych rozpoczną się od 25 marca – informuje Joanna Dubiel, z krakowskiego magistratu.

700 zł

Tyle zarobi za pracę w obwodowej komisji wyborczej jej członek

W Poznaniu w wyborach samorządowych 2024 będzie 256 obwodowych komisji wyborczych. Liczba obwodów stałych jest niezmienna (227), obwodów odrębnych jest 29, tj. o 4 mniej niż w wyborach parlamentarnych, bo nie będzie ich w czterech w domach studenckich. – Składy obwodowych komisji wyborczych w większości są pełne. Dodatkowo w rezerwie jest kilkaset zgłoszeń od wyborców indywidualnych – przekazała nam Joanna Żabierek, rzecznik prezydenta Poznania.

Członkowie komisji otrzymają wynagrodzenie w wysokości 900 zł dla przewodniczących, 800 zł dla zastępców przewodniczących, a 700 zł dla członków szeregowych obwodowych komisji wyborczych.

W drugiej turze wyborów członkom komisji przysługuje połowa wyżej wymienionych kwot, tj. 450 zł dla przewodniczącego, 400 zł dla zastępców i 350 zł dla członków.

Wybory samorządowe: Jak dopisać się do rejestru wyborców w miejscu zamieszkania?

Jeśli nie mamy zameldowania stałego na terenie gminy, w której chcemy za głosować, możemy dopisać się do rejestru wyborców. Ale trzeba pamiętać, że, że urząd ma 5 dni roboczych, aby rozpatrzyć wniosek.

– W toku postępowania sprawdza się fakt stałego zamieszkiwania wnioskodawcy pod wskazanym adresem, a urząd ma pięć dni na wydanie decyzji, dlatego – aby mieć pewność, że wniosek zostanie rozpatrzony przed wyborami – należy złożyć go najpóźniej do 29 marca w formie papierowej w urzędzie lub do 31 marca drogą elektroniczną – radzi Joanna Dubiel, z krakowskiego magistratu.

Pisemny wniosek o wpis wraz deklaracją, w której podajemy swoje obywatelstwo i adres stałego zamieszkania można złożyć osobiście w urzędzie, za pośrednictwem poczty lub przez rządową stronę mObywatel.

Wpis do rejestru jest bezpłatny i dotyczy wszystkich wyborów/referendów, tzn. nie jest wpisem jednorazowym (tylko na najbliższe wybory).

Wniosek o wpisanie do rejestru można składać przez cały rok, najpóźniej w ostatnim dniu pracy Urzędu przed dniem głosowania – w godzinach pracy Urzędu.

Warto pamiętać, że wyborach samorządowych nie można jednak – tak jak w parlamentarnych – głosować w dowolnym lokalu na terenie Polski po pobraniu zaświadczenia o prawie głosowania w swojej gminie.

W Katowicach od dnia zarządzenia wyborów czyli od 29 stycznia do Centralnego Rejestru Wyborców dopisało się 87 wyborców. „Doświadczenia z poprzednich wyborów pokazują, iż faktycznie, w ostatnim tygodniu przed wyborami zainteresowanie wyborców dopisaniem do CRW jest większe” – przyznaje biuro prasowe katowickiego ratusza.

W Poznaniu w tym roku w CRW ujętych zostało na swój wniosek 671 wyborców, a w Krakowie do 17 marca wpłynęło 1 378 wniosków o ujęcie w stałym obwodzie głosowania. 40 proc. z nich zostało złożonych w ostatnim tygodniu, tj. między 11 a 17 marca.

We Wrocławiu wpłynęło blisko 1 100 wniosków o ujęcie w stałym obwodzie głosowania.

– Z doświadczenia wynika, iż dwa tygodnie poprzedzające wybory cechują się największym zainteresowaniem. Wówczas wpływa najwięcej wniosków – przyznaje Mikołaj Czerwiński, z wrocławskiego ratusza.

Wybory samorządowe 2024. Głosowanie korespondencyjne. Listonosz może przynieść nasz wyborczy pakiet

Osoby z niepełnosprawnościami (o znacznym lub umiarkowanym stopniu) czy starsze, które mają skończone 60 lat (najpóźniej w dniu głosowania) nie muszą oddawać głosu w obwodowej komisji wyborczej. Osoby te mogą zagłosować korespondencyjnie lub przez pełnomocnika. Ale w obu tych przypadkach trzeba pamiętać o dwóch terminach.

– W przypadku głosowania korespondencyjnego trzeba o tym powiadomić komisarza wyborczego do 25 marca – mówi Marcin Chmielnicki, rzecznik Państwowej Komisji Wyborczej.

Można to zrobić za ustnie, pisemnie bądź elektronicznie za pośrednictwem platformy ePUAP poprzez formularz dostępny na stronie internetowej. Pakiet wyborczy osobie, która powiadomi o chęci głosowania korespondencyjnego, dostarczy listonosz Poczty Polskiej do 1 kwietnia, ale w związku z tym, że to dzień ustawowo wolny, pakiety musi zostać nadany na poczcie w środę, żeby listonosze najdalej w piątek-sobotę dokonali drugiej próby doręczenia.

Wypełniony pakiet można odesłać na trzy sposoby. Po pierwsze można zgłosić listonoszowi potrzebę odbioru pakietu i najpóźniej w dniu wyborów przekazać go do rąk listonosza. Pakiet można wysłać też samemu z dowolnej placówki pocztowej w Polsce do 3 kwietnia lub osobiście zanieść do właściwej Obwodowej Komisji Wyborczej w dniu wyborów. – Nie może tego uczynić członek rodziny głosującego – podkreśla Mikołaj Czerwiński.

W przypadku zarządzenia drugiej tury zgłoszenia z pierwszej tury dotyczą też drugiej, ale można w ten sam sposób co w przypadku I tury, dodatkowo zgłosić zamiar głosowania korespondencyjnego do 11 kwietnia, a pakiety muszą zostać doręczone 15 kwietnia.

W Poznaniu do 20 marca wpłynęło ponad 40 wniosków, w stolicy – 119 osób zgłosiło chęć głosowania korespondencyjnego.

„To znacznie mniej osób niż jesienią, jednocześnie w porównaniu z poprzednimi wyborami samorządowymi w 2018 roku więcej o około 20 proc.” – przyznaje stołeczny ratusz.

W Katowicach tę chwilę jest około 20 wniosków. W poprzednich wyborach było około 150.

Wybory samorządowe 2024: Można głosować przez pełnomocnika

Z kolei jeśli chcemy głosować przez pełnomocnika odpowiedni wniosek wyborcy, a dotyczy to osób niepełnosprawnych i w wieku ponad 60 lat, muszą złożyć do 29 marca.

– Wypełnione wnioski o sporządzenie aktu pełnomocnictw wraz z załącznikami można składać na stanowiskach informacyjno-podawczych Urzędu Miasta Krakowa, w terminie do 29 marca – mówi Joanna Dubiel, z krakowskiego magistratu.

Wniosek o sporządzenie aktu pełnomocnictwa wraz załącznikami może być również wniesiony za pośrednictwem platformy ePUAP lub przy użyciu usługi elektronicznej udostępnionej na stronie internetowej gov.pl, po uwierzytelnieniu tej osoby.

Urzędniczka podkreśla, że złożenie wniosku o udzielenie pełnomocnictwa nie jest tym samym co ze sporządzeniem aktu pełnomocnictwa. – Akt pełnomocnictwa jest przygotowywany przez pracowników Urzędu Miasta Krakowa i podpisywany przez wyborcę w obecności urzędnika podczas wizyty urzędnika w miejscu zamieszkania wyborcy – tłumaczy Joanna Dubiel.

Do tej pory do krakowskiego magistratu wpłynęły 52 wnioski – mniej niż w poprzednich wyborach. „Z doświadczenia wiemy, że zainteresowanie w granicach 70-80 proc. pojawia się tuż przed zakończeniem terminu składania wniosków” – podaje krakowski ratusz.

We Wrocławiu wniosek o głosowanie przez pełnomocnika złożyło ponad 40 wyborców, a w stolicy już 286 osób udzieliło pełnomocnictwa do głosowania. W Poznaniu – 33, a w Katowicach – 19.

– Pełnomocnictwo możemy wycofać najpóźniej 5 kwietnia, albo w dniu głosowania poprzez złożenie oświadczenia komisji wyborczej, ale musimy to zrobić jeszcze przed głosowaniem pełnomocnika – podaje Marcin Chmielnicki, rzecznik PKW.

Wybory samorządowe 2024: Pomoc w dotarciu do komisji wyborczej

Osobom, które mają problem z poruszaniem się samorządy zapewnią transport do komisji wyborczej. I tak we Wrocławiu zgłoszenia przyjmowane będą pod numerem telefonu: 71 777 78 83, od 2 do 5 kwietnia w godz. 10-15 oraz w dniu głosowania, 7 kwietnia w godz. 7.30-19.

Także Warszawa organizuje pomoc w transporcie do komisji wyborczych. Osobno dla wyborców wymagających transportu specjalistycznego oraz osobno dla pozostałych osób. „Chętni do skorzystania z transportu specjalistycznego mogą zgłaszać się w dniach 25 marca co czwartego kwietnia. Pozostałe osoby będą miały udostępniony specjalny numer do Straży Miejskiej w dniu wyborów pod którym uzyskają pomoc w transporcie” – podał stołeczny ratusz.

Podobnie jest w Katowicach. .Zgłoszenia można dokonać w dniach 25-28 marca oraz 2-5 kwietnia w godzinach 7.30-14: pod numerem telefonu: 32 259 3836, a także 7 kwietnia w godzinach 8-19 pod numerem telefonu: 32 259 3216.

W Poznaniu wyborcy z niepełnosprawnościami oraz ci, którzy ukończyli 70 lat, a mają problemy z poruszaniem się będą mogli skorzystać z transportu indywidualnego.

Możliwy będzie także przewóz pojazdem specjalistycznym dostosowanym dla osób z niepełnosprawnościami. O szczegółach miasto będzie informować pod koniec marca.

Wybory samorządowe 2024. Jak głosować? Jakie są godziny otwarcia lokali wyborczych?

W wyborach samorządowych godziny otwarcia lokali wyborczych są analogiczne do czasu, jaki na oddanie głosu mieli Polki i Polacy np. w wyborach parlamentarnych w 2023 roku.

Kodeks wyborczy jasno stanowi, że do urn można udawać się w godzinach od 7 rano do 21 wieczorem.

W lokalu wyborczym dostaniemy cztery karty do głosowania; na radnych gminy lub miasta, na radnego powiatu i sejmiku oraz wójta, burmistrza czy prezydenta. Tylko w 65 miastach na prawach powiatu mieszkańcy dostaną trzy karty. W Warszawie cztery – bo wybierani są tu też radni dzielnic.

Kalendarz wyborów samorządowych 2024

PAP

– Aby głos był ważny trzeba na każdej karcie do głosowania postawić przy jednym tylko nazwisku dwie krzyżujące się linie. Gdy krzyżyków będzie więcej, albo nie będzie ich wcale taki głos będzie nieważny – przestrzega rzecznik PKW.

Zakończenie głosowania o godzinie 21 zarządza przewodniczący obwodowej komisji wyborczej. Po tym czasie głos mogą oddać jedynie ci wyborcy, którzy przybyli do lokalu wyborczego, przed godziną zakończenia głosowania. Tak było w październiku np. na wrocławskim osiedlu Jagodno, gdzie mieszkańcy czekali by zagłosować aż do 3 nad ranem.

Jeśli w pierwszej turze żaden z kandydatów na wójta, burmistrza czy prezydenta miasta nie uzyska połowy ważnych głosów – to 21 kwietnia odbędzie się druga tura. W poprzednich wyborach samorządowych frekwencja w całym kraju wyniosła 48,83 proc.

Ile będą kosztowały nas te wybory? – Zobaczymy. Mamy zabezpieczone środki, które rozliczymy w kilka miesięcy po głosowaniu – mówi Marcin Chmielnicki, z PKW.