Rynek pracy w Polsce czeka nieuchronna transformacja, której katalizatorem jest szybko zmieniające się warunki demograficzne. Rosnąca liczba osób w wieku emerytalnym, które chcą lub muszą kontynuować swoją aktywność zawodową, stanowią wyzwania, na które pracodawcy muszą się przygotować.
Struktura demograficzna pracowników się zmienia (Licencjodawca, Photo by Direct Media from Freerange Stock)
Wszelkie dostępne dane potwierdzają jedną tezę: rewolucja demograficzna, charakteryzująca się postępującym starzeniem się społeczeństw, ma coraz wyraźniej odczuwalne konsekwencje dla rynku pracy. Wzrost liczby osób w wieku przedemerytalnym i emerytalnym, przy jednoczesnym spadku wskaźnika urodzeń, prowadzi do zmniejszenia liczby osób aktywnych zawodowo. To zjawisko nie tylko wywiera presję na systemy emerytalne, ale również stawia przed pracodawcami zadanie adaptacji do nowej rzeczywistości, w której doświadczeni pracownicy stanowią coraz cenniejszy zasób. Na co więc powinni być gotowi pracodawcy?
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Zobacz także: Rusza wielka akcja PIT. Pierwszy taki rok. "Ale to musimy zrobić sami"
Pracownik 50+ ma kompetencje. Pracodawcy muszą zmienić strategię
Serwis Reporting Democracy, powołując się na dane Eurostatu, wskazuje, że populacja Polski może skurczyć się do 34,1 mln do 2050 r. i do 27,65 mln do 2100 r.
Polacy mają mniej dzieci. Starzeją się, a liczebność siły roboczej w kraju maleje. We wszystkich krajach rozwiniętych rządy rozwiązują ten problem, podnosząc wiek emerytalny, między innymi dlatego, że ludzie żyją dłużej i zdrowiej – czytamy w raporcie.
Serwis wskazuje też na istotne zmiany w strukturze demograficznej. W 1950 roku w Polsce oczekiwana długość życia kobiety wynosiła ok. 62 lata, a mężczyzny nieco ponad 56 lat. W 1989 r. liczby te wynosiły odpowiednio 75,45 i 66,8 lat. W 2019 r. oczekiwana długość życia kobiet wynosiła 81,8 lat, a mężczyzn 74,1 lat. Dla całej UE w 2018 r. liczby te wyniosły odpowiednio 83,7 i 78,2. Można więc oczekiwać, że Polacy będą w przyszłości żyć jeszcze dłużej – czytamy w raporcie.
Eksperci cytowani przez portal podkreślają też, że dziś mediana wieku w Polsce wynosi 41,3 lat, a w UE 43,9 lat. Polacy szybko się jednak starzeją.
Oczekuje się, że do 2050 r. mediana wieku w Polsce wyniesie 50 lat, co będzie piątym najwyższym wynikiem w UE – podkreśla serwis.
Jest więc jasne, że zmieniać będzie się też struktura wiekowa pracowników. Tych w wieku 50+ będzie przybywać. Na rynku pracy będzie też więcej osób w wieku emerytalnym.
Pracodawcy muszą zrewidować swoje strategie zarządzania zasobami ludzkimi, aby móc skutecznie odpowiadać na wyzwania demograficzne. Wymaga to m.in. tworzenia bardziej elastycznych form zatrudnienia, które będą przyciągać i zatrzymywać starszych pracowników, a także inwestowania w rozwój ich kompetencji. Ponadto, niezbędne staje się promowanie zdrowia i dobrostanu w miejscu pracy, tak aby umożliwić dłuższą aktywność zawodową.
Na problem zwraca uwagę Piotr Chwiedziewicz Growth Manager w OLX Praca.
Myśląc o osobach 50+ czy 60+ musimy wyzbyć się stereotypów i stygmatyzacji przedstawicieli tej najszybciej rosnącej grupy wiekowej. Współcześni seniorzy nie są wykluczeni cyfrowo (obecnie ok. 3/4 używa internetu, połowa robi w nim zakupy lub korzysta z bankowości elektronicznej). To pierwsze pokolenie osób, które było aktywne na rynku pracy w okresie transformacji ustrojowej i nadal chce korzystać z dobrodziejstw jej skutków – wyjaśnia.
Wskazuje też, że silversi mają większą uważność względem własnej sytuacji materialnej oraz myślą o swoich potrzebach i pragnieniach, są zdrowsi, bardziej aktywni, więcej podróżują. – Wystarczy zapytać przypadkową osobę 50+/60+ czy czuje się seniorem, jest ryzyko, że się obrazi – podkreśla ekspert OLX.
Jak dostosować firmę do zmian?
Kluczowym elementem adaptacji do zmian demograficznych jest inwestycja w ciągłe kształcenie i rozwój pracowników. Szkolenia, warsztaty oraz programy edukacyjne powinny być dostosowane do potrzeb pracowników w różnym wieku, z uwzględnieniem specyfiki pracy osób starszych. Rozwój kompetencji cyfrowych, zarządzanie zmianą czy umiejętności międzypokoleniowe stają się niezbędne dla efektywnego funkcjonowania w zmieniającym się środowisku pracy.
Warto też zadbać o odpowiednie warunki zatrudnienia. Elastyczne godziny pracy, możliwość pracy zdalnej oraz dostosowanie stanowisk pracy do potrzeb starszych pracowników to tylko niektóre z działań, które mogą przyciągnąć i utrzymać starszą siłę roboczą. Ponadto, programy promujące zdrowie i dobre samopoczucie, dostosowane do różnych grup wiekowych, mogą pomóc pracownikom pozostać aktywnymi zawodowo przez dłuższy czas.
Ponad połowa respondentów zdecydowałaby się podjąć pracę gdyby otrzymała taką możliwość, niemniej wg. danych GUS współczynnik aktywności zawodowej osób w wieku 60–89 lat wynosi tylko 15,6%, co znacząco odbiega od średniej u naszych zachodnich sąsiadów czy w Skandynawii, gdzie sięga powyżej 70%. Dlatego silversom potrzebny jest pozytywny impuls płynący z rynku pracy, a w szczególności od pracodawców, którzy będą traktować tę grupę z szacunkiem, docenią ich lojalność czy wieloletnie doświadczenie – zauważa Piotr Chwiedziewicz Growth Manager w OLX Praca.
Dlaczego osoby w wieku przedemerytalnym chcą pracować?
Podejście do pracy wśród starszych pokoleń się zmienia. Tradycyjne podejście do emerytury jako końca aktywności zawodowej staje się przestarzałe. Wielu starszych Polaków, zwanych również silversami, wykazuje chęć i zdolność do kontynuowania pracy. Pracodawcy muszą zatem zmienić swoje podejście do zarządzania wiekiem i dostrzegać wartość, jaką starsi pracownicy wniosą do organizacji – doświadczenie, stabilność emocjonalna i unikalne umiejętności, które mogą być przekazywane młodszym pokoleniom.
Eksperci podkreślają, że siła robocza staje się coraz bardziej zróżnicowana pod względem wiek. Ta różnorodność może pomagać firmom w rozwoju.
