Badanie OB (odczyn Biernackiego, wskaźnik opadania erytrocytów, wskaźnik OB, OB krwi) wykonywane jest m.in. w celach profilaktycznych i w celach diagnostycznych. Podczas badania OB mierzona jest szybkość opadania erytrocytów w jednostce czasu. Jaka jest norma OB dla poszczególnych grup wiekowych? Na jakie schorzenia może wskazywać podwyższony poziom OB? Czy obniżone OB także wskazuje na chorobę? Wyjaśniamy.
- Czym jest odczyn Biernackiego?
- Na czym polega badanie OB?
- Jakie choroby wykrywa badanie OB?
- OB norma – jakie czynniki wpływają na poziom OB?
- OB norma dla poszczególnych grup wiekowych
- Kiedy nie można wykonać badania OB?
- Podwyższony poziom odczynu Biernackiego – najczęstsze przyczyny
- Niskie OB – najczęstsze przyczyny
Badanie OB, czyli odczyn Biernackiego, to jedno z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych. Zaleca się, aby poziom OB badać przynajmniej raz w roku podczas badań profilaktycznych. Oznaczenie OB stosowane jest także w diagnostyce różnych stanów klinicznych oraz w monitorowaniu przebiegu choroby i efektów jej leczenia. Badanie OB wykonuje się z niekrzepnącej krwi, oceniając szybkość opadania erytrocytów. Interpretacja wyników badania OB odbywa się z uwzględnieniem wieku i płci pacjenta. Wysokość odczynu Biernackiego może zmienić się na skutek m.in. stanu fizjologicznego.
Czym jest odczyn Biernackiego?
Odczyn Biernackiego (szybkość sedymentacji erytrocytów) to badanie, które odkrył Polak – Edmund Biernacki, żyjący w latach 1866-1911. Badanie OB wykonywane jest w celu sprawdzenia, czy w organizmie toczy się stan zapalny.
Odczyn Biernackiego OB jest niespecyficznym markerem stanu zapalnego. Wielkość OB, czyli szybkość opadania czerwonych krwinek, zależy od dwóch ważnych czynników, czyli zagęszczenia krwi oraz jej składu biochemicznego, na który wpływają stężenie cholesterolu oraz skład białkowy osocza.
Na czym polega badanie OB?
Oznaczenie OB polega na pobraniu próbki krwi, zmieszaniu jej z cytrynianem sodu lub wersenianem potasu oraz ocenie szybkości opadania krwinek czerwonych po upływie 1 godziny.
Pobranie próbki krwi żylnej może odbyć się niezależnie od pory dnia; nie jest wymagane, aby pacjent był na czczo, o ile z pobieranej próbki nie będą wykonywane także inne badania, których wynik po spożyciu posiłku może być niewiarygodny.
Jakie choroby wykrywa badanie OB?
Badanie OB wykrywa stan zapalny w organizmie – wynik OB nie wskazuje jednak na konkretną jednostkę chorobową. Zarówno podwyższony odczyn Biernackiego, jak i niskie OB świadczą o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu organizmu.
Przy podejrzeniu stanu zapalnego w organizmie oznaczany jest również poziom CRP (poziom białka ostrej fazy, białko C-reaktywne, C-reactive protein). Zarówno odczyn Biernackiego, jak i białko ostrej fazy to markery stanu zapalnego, których poziom wiele mówi o stanie naszego zdrowia. Odchylenia od ustalonych norm OB i CRP mogą wskazywać na różne stany patologiczne, co sprawia, że pacjent wymaga dalszej diagnostyki.
OB norma – jakie czynniki wpływają na poziom OB?
W przebiegu stanów chorobowych szybkość opadania erytrocytów ulega przyśpieszeniu lub spowolnieniu. Nieznaczne odchylenia od normy mogą mieć związek ze stanem fizjologicznym np. ciążą, połogiem oraz menstruacją. Zmiany wyniku OB pojawiają się także m.in. na skutek podwyższonego poziomu cholesterolu, odwodnienia organizmu, zabiegów operacyjnych, stosowania niektórych leków (np. doustnych środków antykoncepcyjnych). Na wiarygodność uzyskanych wyników OB wpływa też niedokrwistość np. z niedoboru żelaza.
OB norma dla poszczególnych grup wiekowych
Normy OB dla poszczególnych grup wiekowych mogą się różnić w zależności od laboratorium. Prawidłowe wartości OB z podziałem na grupy:
- noworodki – 0-2 mm/h;
- niemowlęta do 6. miesiąca życia – 12-17 mm/h;
- dzieci do okresu dojrzewania – 3-13 mm/h;
- kobiety do 50. roku życia – 6-12 mm/h;
- kobiety powyżej 50. roku życia – do 30 mm/h;
- mężczyźni do 50. roku życia – 3-8 mm/h;
- mężczyźni powyżej 50. roku życia – do 20 mm/h.
Kiedy nie można wykonać badania OB?
Nie istnieją przeciwwskazania do wykonania badania OB. Odczyn Biernackiego to proste badanie krwi, szybkie i możliwe do wykonania w każdym laboratorium medycznym. Badanie OB w żaden sposób nie obciąża pacjenta.
Podwyższony poziom odczynu Biernackiego – najczęstsze przyczyny
Wysokie OB obserwowane jest w różnych stanach zapalnych, które wywoływane są przez zakażenia bakteryjne, zakażenia wirusowe, zakażenia grzybicze i zakażenia pasożytnicze.
Wysokie OB występuje również w przebiegu wielu chorób m.in.:
- nowotworowych,
- autoimmunologicznych,
- reumatologicznych,
- hematologicznych,
- nerek,
- wątroby.
Wysokie OB jest wskazaniem do wykonania dodatkowych badań diagnostycznych. Najczęściej wzrost poziomu OB jest proporcjonalny do ciężkości choroby. Za bardzo niepokojące uważane jest trzycyfrowe OB.
Niskie OB – najczęstsze przyczyny
Niskie OB najczęściej związane jest z chorobami hematologicznymi i wskazuje m.in. na zaburzenia krzepnięcia, które powoduje zmniejszone stężenie fibrynogenu oraz czerwienicę. Obniżone OB może mieć także związek z nadmiernym zagęszczeniem krwi na skutek odwodnienia oraz przyjmowaniem leków, które wpływają na gęstość krwi. I w tym przypadku niezbędna jest poszerzona diagnostyka, która pozwala stwierdzić, dlaczego wskaźnik OB jest zbyt niski.
Źródła:
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków, 2005
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków, 2006
- Janicki K., Domowy poradnik medyczny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2001
- Lis Kinga, Odczyn Biernackiego wczoraj i dziś, Journal od Laboratory Diagnostics, 2012, Volume 48, Number 2, 213-218
