1691 – tyle firm kryptowalutowych jest obecnie w Polsce. Gros tych podmiotów w przyszłym roku zakończy działalność lub przeniesie się za granicę. Powodem są przełomowe dla tej branży regulacje unijne, które wchodzą w życie 30 grudnia. W czołówce wyścigu o tytuł stolicy krypto w UE są trzy państwa.
Eksperci wskazują Francję, jako kryptowalutowego lidera UE. Polska ich zdaniem jest bez szans (Getty Images, KSENIA KULESHOVA)
Koniec z wolnoamerykanką w branży krytowalutowej. Aby m.in. giełdy i kantory kryptowalutowe mogły świadczyć usługi w Unii Europejskiej, będą musiały uzyskać stosowne licencje przewidziane w rozporządzeniu MiCA (z ang. Markets in Crypto Assets). Termin dostosowania prawa krajowego do unijnych wytycznych upływa 30 grudnia. Dotąd nie zrobiło tego sześć państw, w tym Polska.
Nie nadrobimy zaległości szybko. Prace nad ustawą o rynku kryptoaktywów są na etapie notyfikacji projektu. Zanim trafi on jednak do Sejmu, musi przejść jeszcze przez Radę Ministrów, co nie wydarzy się w tym roku, bo ostatnie obrady były 10 grudnia.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Zobacz także: Zbudował medyczne imperium. Z usług jego firmy korzysta 20 mln Polaków. Jakub Swadźba w Biznes Klasa
– To może oznaczać od kilku tygodni do kilku miesięcy opóźnienia w przyjęciu przepisów krajowych. Nawet jeśli firmy przygotują i złożą stosowne wnioski do KNF (która będzie nadzorować branżę – przyp. red.), to nie będą one mogły zostać merytorycznie rozpoznane, bo brak jest do tego stosownej podstawy prawnej dla Komisji – mówi w rozmowie z money.pl Jan Ziomek, adwokat specjalizujący się innowacjach finansowych i były urzędnik KNF.
Zapytaliśmy pilotujące prace nad projektem Ministerstwo Finansów, kiedy realnie ustawa może zostać przyjęta. Do czasu publikacji artykułu nie otrzymaliśmy odpowiedzi od resortu.
Które państwo będzie stolicą krypto UE?
We wcześniejszych latach podmioty z branży krypto objęto przepisami w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, nakładając na giełdy i kantory obowiązek weryfikacji tożsamości klientów i raportowania podejrzanych transakcji. Natomiast MiCA to pierwsza kompleksowa regulacja tego rynku w zakresie emisji i dystrybucji aktywów kryptowalutowych oraz działań nadzorczych.
Zobacz także:
Trump nie chciał słyszeć o bitcoinie. Nagle zmienił zdanie. I rynek wpadł w euforię
Niektóre państwa UE są na bardzo zaawansowanym etapie z wdrożeniem tego rozporządzenia. Dodatkowo wspierają rozwój centrów badawczo-rozwojowych w tym obszarze.
Francja, Niemcy oraz Litwa rywalizują o duże firmy z branży kryptowalutowej. Te kraje mają ambicję stać się europejską kryptostolicą – uważa Jan Ziomek.
Dodaje, że wysocy rangą urzędnicy tych państwa rozmawiają z przedstawicielami branży, żeby na podstawie uzyskanych u nich licencji świadczyły usługi na innych rynkach europejskich. Dzięki temu kraj zyskuje know-how, podatki oraz miejsca pracy.
Jaki to może mieć wpływ na rynek polski? Firma z licencją np. francuską nie będzie musiała być obecna fizycznie w naszym kraju, aby świadczyć tutaj usługi kryptowalutowe. Wystarczy, że zgłosi polskiemu nadzorcy działalność (będzie to możliwe po uchwaleniu ustawy o kryptoaktywach) i uruchomi polskojęzyczną stronę, choć nie jest to konieczne, bo bariera językowa to dziś praktycznie żaden problem w przypadku platform internetowych.
Zobacz także:
Niemiecki rząd wyprzedaje bitcoiny. Cena kryptowaluty najniższa od lutego
W przeciwieństwie do Polski część państw umożliwiła uproszczony proces licencjonowania. Dotyczy to już funkcjonujących firm. Nasz projekt ustawy zakłada okres przejściowy: firmy mają czas do 1 maja na złożenie kompletnego wniosku o zezwolenie, a także będą mogły prowadzić działalność na dotychczasowych zasadach jednak nie dłużej niż do 30 września 2025 roku.
To oznacza, że w tym terminie powinny uzyskać zezwolenie lub odmowę na działalność, natomiast im dłużej będziemy zwlekać z uchwaleniem przepisów, tym mniej czasu będzie na złożenie i rozpatrzenie wniosku przez nadzorcę. Przypomnijmy, że w rejestrze firm kryptowalutowych, prowadzonych przez administrację skarbową, widnieje obecnie 1691 podmiotów. Zdecydowana większość – twierdzi Jan Ziomek – nie zamierza składać wniosku o zezwolenie na podstawie MiCA.
– Zakładam, że Urząd Komisji Nadzoru Finansowego jest już bardzo dobrze przygotowany do rozpoznawania wniosków, aczkolwiek w przypadku jednoczesnego wpływu np. 20 – 30 wniosków o zezwolenie na prowadzenie działalności w charakterze dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów (CASP), może okazać się dla Urzędu sporym wyzwaniem – uważa nasz rozmówca.
Niewielu chętnych na licencję z Polski
Zapytaliśmy KNF, czy jest gotowa nadzorować branżę kryptowalutową. Biuro prasowe zapewnia nas, że Urząd na bieżąco wdraża odpowiednie rozwiązania, szkoli pracowników oraz edukuje uczestników rynku finansowego.
W związku z planowanym nadzorem, UKNF jest w zaawansowanym stadium prac nad odpowiednią strategią monitoringu rynku kryptoaktywów uwzględniającą zaawansowaną analitykę finansową uwzględniającą specyfikę rynku kryptoaktywów. Jednocześnie trwają intensywne prace nad utworzeniem narzędzi informatycznych wykorzystujących rozwiązania oparte na zaawansowanych technologiach, w tym na sztucznej inteligencji – mówi money.pl Jacek Barszczewski, rzecznik prasowy UKNF.
Ponieważ rynek kryptoaktywów charakteryzuje się bardzo dużą zmiennością cen, przygotowanie prognoz długoterminowych nie jest możliwe – czytamy w Ogólnych Skutkach Regulacji (OSR). Byłoby one obarczone znacznym ryzykiem co do miarodajności tego rynku. W trakcie pisania tego artykułu (12 grudnia) wartość rynku kryptowalut wynosiła około 3,7 bln dol., przy czym rynek bitcoina, pionierskiej wirtualnej waluty, miał w tej kwocie wówczas aż blisko 58-procentowy udział.
Zobacz także:
Rajd na bitcoinie trwa w najlepsze. Bańka pęcznieje. A kiedy pęknie?
Co warto podkreślić, na globalnym rynku finansowym istnieje wiele instrumentów pochodnych od kryptowalut, jak chociażby kontrakty na różnicę cenową (z ang. contract for difference, w skrócie CFD), spotowe ETF-y (Exchange Traded Fund – otwarty program zbiorowego inwestowania) na bitcoina. Powstały też tzw. stablecoiny, czyli kryptowaluty odzwierciedlające cenę klasycznej waluty, m.in. dolara amerykańskiego. Ponadto dostępne są pożyczki i lokaty kryptowalutowe.
Z powodu braku dotychczasowego nadzoru nad rynkiem kryptoaktywów w Polsce, nie można wskazać danych odnoszących się bezpośrednio do rynku krajowego. Na podstawie ankiet przeprowadzonych przez UKNF przewiduje się, że w Polsce o udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności jako dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów będzie ubiegać się kilkanaście podmiotów.
Według prognoz w 2028 roku łączną wartość transakcji kryptowalutowych w Polsce może wynieść 614,7 mln dol., zaś liczba polskich użytkowników może zbliżyć się do 8 mln osób. Tempo rozwoju tego rynku w najbliższych latach prezentujemy na poniższych wykresach.
Polska może być białą plamą na mapie krypto
Konsekwencją objęcia nadzorem rynku kryptoaktywów będzie nałożenie na podmioty działające na tym rynku określonych obowiązków sprawozdawczych, informacyjnych, technicznych, ostrożnościowych i organizacyjnych. KNF wyznaczony jako organ właściwy w zakresie sprawowania nadzoru nad tym rynkiem będzie wykonywał swoje zadania na podstawie analizy obejmującej nie tylko działania licencyjne, o których wspomnieliśmy już wcześniej, ale również analityczne i kontrolne.
Będzie to słono kosztować nadzorowane firmy. Zgodnie z projektem ustawy opłata nadzorcza na zarejestrowane i licencjonowane w Polsce firmy ma wynosić 0,5 proc. rocznych przychodów spółki.
Moim zdaniem skończy się na tym, że firmy będą operować w Polsce na podstawie licencji uzyskanych w innych państwach, jak choćby we Francji, Irlandii, czy krajach bałtyckich. Biznesowi bardziej opłaci się pozyskanie licencji za granicą i „paszportowanie” jej do Polski, niż przejście tego procesu w Polsce – ocenia Artur Bilski, odpowiedzialny za kwestie prawne w Binance, jednej z największych giełd kryptowalutowych na świecie.
Dodaje, że spółki zagraniczne nic u nas nie zapłacą, do tego nastąpi eksodus firm i ekspertów z Polski.
Minusów jest więcej. Nasz projekt ustawy zakazuje licencjonowanym dostawcom udzielania pożyczek w kryptowalutach, choć rozporządzenie MiCA tego nie reguluje. Według przedstawiciela giełdy Binance jest to zakaz nie tylko absurdalny, ale i łatwy do ominięcia. Wyjaśnia, że według kodeksu cywilnego „pożyczka” odnosi się jedynie do pieniędzy i rzeczy, natomiast kryptoaktywa nie są ani pieniędzmi, ani rzeczami. Co ważne, w projekcie ustawy i rozporządzeniu MiCA nie wskazano nowej definicji takiej „pożyczki”, co zdaniem Artura Bilskiego oznacza, że przepis ten w praktyce będzie martwy.
– Pożyczki kryptowalutowe to popularny produkt, oferowany przez wielu dostawców na rynku. Może być wykorzystywany np. w celu zwiększenia ekspozycji na dane aktywa, czy zawierania transakcji innego typu – podobnie jak ma to miejsce np. na tradycyjnym rynku finansowym – mówi money.pl Bilski.
Projekt ustawy o kryptoaktywach zakłada ponadto sankcje administracyjne i kary finansowe, blokowanie stron internetowych podmiotów nieprzestrzegających przepisów i działających bez stosownej licencji. Choć KNF obecnie nie nadzoruje tego rynku, wielokrotnie ostrzegała jego uczestników o ryzyku kursowym oraz przed oszustami żerującymi na kryptowalutowej modzie.
Zobacz także:
Ciemna strona kryptowalut. O tym za chwilę może być głośno
Polacy tracą spore środki finansowe, ponieważ ufają reklamom przygotowanym przez oszustów i zamieszczanym głównie w mediach społecznościowych. Często do inwestycji zachęca znana osoba, której wizerunek wykorzystano bezprawnie.
W przeszłości wiele giełd i kantorów padło ofiarą hakerów lub straciło kryptowaluty w niewyjaśnionych okolicznościach, co doprowadziło te firmy do bankructwa. To wszystko kładzie się cieniem na tym rynku, jednak warto zauważyć, że w ciągu ostatnich ponad 10 lat powstały firmy śledzące transakcje kryptowalutowe, co pomaga śledczym ustalić, gdzie trafiły skradzione środki i pociągnąć sprawców do odpowiedzialności.
Oczywiście rozumiem obawy o historyczne ryzyko dotyczące branży kryptowalut, która przez długi czas uznawana była wręcz za dziki zachód. MiCA powinna jednak zmienić naszą optykę, bo powoduje, że będzie to część regulowanego rynku finansowego – mówi money.pl Jan Ziomek.
Zwraca też uwagę na raport UKNF dotyczący rynku forex za 2023 r. Wynika z niego, że większość aktywnych klientów (73 proc.) traci na tego typu instrumentach, a przecież jest to rynek regulowany. Zdaniem prawnika zarówno w przypadku kryptowalut, jak i każdej innej formy inwestowania należy mówić o ryzyku utraty środków, a objęcie tego rynku krypto nadzorem ma zabezpieczyć jego uczestników przez oszukańczymi firmami i kolejnymi aferami typu Amber Gold czy FTX (giełda kryptowalut). Założyciele obu firm zostali skazani.
Karolina Wysota, dziennikarka money.pl
