W Polsce sektor winiarski przeżywa znaczący rozkwit – liczba producentów i powierzchnia upraw winorośli wzrosła kilkadziesiąt razy w ciągu ostatnich piętnastu lat. Zmiany regulacyjne i pomoc UE zachęciły coraz większą liczbę plantatorów do tworzenia własnych win. Ponadto czynniki klimatyczne odgrywają kluczową rolę.
/ 123RF/Picsel, 123RF/Picsel / 123RF/PICSEL
Według statystyk KOWR, w latach 2009–2024 liczba zarejestrowanych producentów wina wzrosła 30-krotnie (z 21 do 625), a powierzchnia upraw winorośli wzrosła 26-krotnie (z 36 do 951 ha). Jednocześnie nastąpił około 60-krotny wzrost produkcji wina (z 412 do 25,6 tys. hl).
W Polsce przybywa producentów wina
Korzenie polskiego winiarstwa sięgają średniowiecza. Przystąpienie do Unii Europejskiej w 2004 r. stało się katalizatorem rozwoju winiarstwa w Polsce po II wojnie światowej. Niemniej jednak do 2008 r. żaden producent nie złożył wniosku o rejestrację . Dopiero w 2009 r., kiedy zniesiono obowiązek produkcji wina z własnych upraw w tzw. składzie podatkowym, 20 producentów zarejestrowało swoją działalność.
Reklama
Krajobraz polskich producentów wina zmienił się dramatycznie po uchwaleniu ustawy o wytwarzaniu i rozlewnictwie wyrobów winiarskich 12 maja 2011 r. Nowe przepisy określiły rolę producenta wina i zwolniły rolników produkujących mniej niż 100 hl z wymogu rejestracji działalności gospodarczej. Ustawa wyeliminowała również liczne wcześniejsze formalne wymogi związane z produkcją wina.
Na początku poprzedniej dekady powierzchnia upraw winorośli w Polsce wynosiła zaledwie 50 ha, a w sezonie 2021/2022 winogrona uprawiano na powierzchni około 620 ha .
Produkcja wina w Polsce w określonych okolicznościach
Dane KOWR ujawniają również, że wolumen produkcji wina rośnie. Piętnaście lat temu oscylował wokół 200 hl, podwajając się w 2011 r., a w sezonie 2022/23 osiągnął 25,6 tys. hektolitrów. W Polsce produkowane są przede wszystkim wina białe (ponad 16 tys. hl w sezonie 2022/23) . Należy zauważyć, że warunki klimatyczne znacząco wpływają na wolumen produkcji.
Od marca 2022 r. KOWR prowadzi rejestry winnic zdolnych do dostarczania winogron do produkcji wina. Centrum zbiera również informacje od winiarzy, którzy planują produkcję wina w danym roku winiarskim. Właściciele winnic i winiarze są zobowiązani do przesyłania danych statystycznych dotyczących plonów winogron i produkcji wina do 15 stycznia każdego roku. Pod koniec marca 2025 r. w rejestrze winnic odnotowano 673 plantatorów uprawiających winorośl na powierzchni przekraczającej 1000 ha.
Te zapisy są niezbędne, ponieważ wino podlega podatkowi akcyzowemu. Metody produkcji wina, etykietowania i certyfikacji są ściśle monitorowane. Ponadto Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa nadzoruje winorośl, ponieważ wino w Polsce może być produkowane wyłącznie z odmian winorośli dopuszczonych przez przepisy UE .
Gdzie w Polsce znajduje się najwięcej winnic?
W roku winiarskim 2024/2025 zarejestrowano 504 producentów, a na nadchodzący rok winiarski 2025/2026 dodano 24 producentów (stan na koniec pierwszego kwartału tego roku). Rok rynkowy wina rozpoczyna się 1 sierpnia i kończy 31 lipca następnego roku.
Wielkość winnic w Polsce waha się od kilku arów do kilku hektarów. Najwięcej winnic znajduje się w województwach południowo-wschodnim, południowo-zachodnim i południowym , gdzie klimat sprzyja uprawie winorośli. Ostatnio jednak zaobserwowano, że winnice powstają również w innych regionach kraju.
Winnice często znajdują się w pobliżu obiektów agroturystycznych. Polskie wina zyskują na popularności, a ich produkcja staje się coraz bardziej dochodowa, co prowadzi do powstawania przedsiębiorstw, dla których winiarstwo jest głównym celem.
Województwo lubuskie jest uważane za najlepszy region w Polsce pod względem uprawy winorośli , a Zielona Góra jest uznawana za serce polskiego winiarstwa. Tradycje winiarskie w tym regionie sięgają XII wieku, a od prawie dwóch stuleci Zielona Góra jest gospodarzem festiwalu „winobrania”.
Odtwarzacz wideo wymaga włączonej obsługi JavaScript w przeglądarce. Polsat News
