Instytut Pileckiego powraca do kultywowania pamięci obywateli II Rzeczypospolitej, którzy stracili życie z rąk hitlerowskich okupantów, ponieważ ocalali Żydów.
Sygnalizację wznowienia upamiętniania ludzi II Rzeczypospolitej, zabitych za niesienie pomocy osobom pochodzenia żydowskiego w trakcie II wojny światowej, złożył pełniący obowiązki dyrektora Instytutu Pileckiego dr Karol Madaj (na zdjęciu).
Marek Kozubal
Reklama
Z niniejszego artykułu można się dowiedzieć:
- Jakie są założenia oraz waga projektu „Zawołani po imieniu” realizowanego przez Instytut Pileckiego?
- Kim była figura Jakuba Tokarza i jakie zdarzenia towarzyszyły jego uczczeniu?
- Jakie kontrowersje były powiązane z aktywnością Instytutu Pileckiego przed mianowaniem nowego kierownika?
- Dlaczego program gloryfikacji II Rzeczypospolitej jest istotny dla społeczności lokalnych i kreowania świadomości historycznej?
28 października w Biedaczowie obok Leżajska uczczony zostanie Jakub Tokarz, zgładzony przez Niemców za wsparcie rodziny żydowskiej Rimlerów. Ta ceremonia zostanie zorganizowana w ramach przedsięwzięcia „Zawołani po imieniu”.
Reklama Reklama
Miniona uroczystość miała miejsce około rok temu, na krótko przed nominacją na stanowisko szefa niniejszego instytutu prof. Krzysztofa Ruchniewicza. Jego adwersarze wytykali mu, iż wstrzymał ten projekt, aczkolwiek on sam temu przeczył.
O zamiarze powrotu do upamiętniania obywateli II Rzeczypospolitej, zamordowanych za wsparcie osobom pochodzenia żydowskiego podczas II wojny światowej, powiedział w wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” obecny szef Instytutu Pileckiego dr Karola Madaj.
Historiiludzi, których wspomnienie nie przeminie
Madaj zaznaczył, że wykonanie rzeczonego programu wynika z ustawy, „ale nie ona jest najistotniejsza, a dzieje ludzi”. – Uczczenie – monument wzniesiony w ramach projektu „Zawołani po imieniu” – wywołuje, że w regionalnej społeczności ta opowieść nie przepada, lecz trwa. Ponieważ gdy się czegoś nie przywołuje, to pamięć zanika – relacjonował nam. Dodał: – Ten projekt będzie kontynuowany właśnie dlatego, że jest niezbędny wspólnotom lokalnym, formowaniu świadomości historycznej Polaków. Jednakże nie może być on realizowany w separacji od solidnych badań. Błędy, nagły pośpiech w prowadzonych poszukiwaniach, tworzenie upamiętnienia na siłę nie służą dobrze projektowi. W konsekwencji priorytetowe są rzetelne badania oraz duże rozeznanie. Eksponowanie wyłącznie heroizmu etnicznych Polaków może być nieskuteczne. Należałoby również mówić o żydowskich ofiarach, które nierzadko same były bohaterami. Żydzi także byli mieszkańcami Polski i należy im się pamięć. Należy też mówić o tym, kto ich zdradzał. Zatem ten projekt musi być prowadzony w szacunku dla pamięci wszystkich ofiar, w kontakcie ze społecznością żydowską. Tym bardziej, że Żydzi najczęściej umierali razem z „Zawołanymi” i niekiedy ich ciała grzebano w tych samych dołach.
Reklama Reklama Reklama 
Polityka Nowy dyrektor Instytutu Pileckiego: Zamierzam uspokoić sytuację
Polityka pamięci winna działać w harmonii, a nie w konflikcie i w zgiełku – mówi Karol Madaj, pełniący obowiązki….
28 października uroczystość odbędzie się w Biedaczowie obok Leżajska. O godz. 11 planowana jest msza święta w Kościele Rzymskokatolickim pw. Matki Bożej Pocieszenia w Gwizdowie, a o 12.30 odsłonięcie pomnika i złożenie wieńców przed Szkołą Podstawową im. św. Jana Kantego w Biedaczowie.
– Pragniemy uczcić historię dwóch familii – polskiej oraz żydowskiej. W maju 1942 r. do gospodarstwa Jakuba Tokarza w Biedaczowie przybył Hersz Rimler z małżonką Itą i trzema córkami Rachelą, Chaną i Adelą. Jakub i Maria Tokarzowie udostępnili azyl wyjętym spod prawa sąsiadom. W wyniku donosu wszyscy Rimlerowie oraz Jakub Tokarz zostali zatrzymani i zabici. Jakub Tokarz zostawił sześcioro dzieci: Franciszka, Józefa, Anielę, Jana, Katarzynę i Agnieszkę – charakteryzuje Karol Madaj.
Co wydarzyło się we wsi Biedaczów?
Z broszury edukacyjnej przygotowanej przez Instytut Pileckiego wynika, że w czasie niemieckiej okupacji Jakub Tokarz wraz z żoną Marią i sześciorgiem dzieci prowadzili gospodarstwo rolne w Biedaczowie. Znali się z Rimlerami. Hersch Rimler pracował jako cholewkarz w poblizkiej Żołyni. Niemcy w tejże miejscowości utworzyli getto, a jego opuszczenie w myśl obowiązującego prawa karane było śmiercią. Jakub skrył całą swoją rodzinę na poddaszu w budynku gospodarczym. Wkrótce potem Ita i Adela opuściły domostwo, szukając schronienia w innym lokum. Pozostała trójka ukrywała się w zabudowaniach gospodarczych.
Społeczeństwo Miał powstać oddział Muzeum Historii Polski o ratowaniu Żydów. Ale środków brak
Centrum Informacji i Edukacji o Polakach Ratujących Żydów nie będzie funkcjonowało, ale też nie zostan…
Na początku czerwca 1942 r. jeden z mieszkańców wioski powiadomił przemieszczających się przez miejscowość niemieckich żandarmów, że u Tokarza ukrywają się Żydzi. Do gospodarstwa przybyło dwóch niemieckich żandarmów z Leżajska. Jeden z nich przeczesywał dom, drugi zabudowania gospodarcze. W stodole natrafili na ukrywających się Żydów.
Reklama Reklama Reklama
Hersch wraz z córkami zostali wywiezieni do Giedlarowej. Tam zostali zgładzeni. Niedługo potem Niemcy pochwycili również Itę oraz Adelę i je także zabili. 11 czerwca 1942 r. po paru dniach spędzonych w areszcie ulokowanym w gmachu Sądu Grodzkiego Jakub Tokarz został wyprowadzony na cmentarz w Leżajsku i rozstrzelany. Z relacji wynika, że egzekucji dokonał jeden z volksdeutschów trudniących się dla Niemców. Jakub Tokarz leży na cmentarzu w Leżajsku – w sąsiedztwie miejsca swojej egzekucji.
W 1988 r. Jakub Tokarz został odznaczony tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.
